W tym trudnym dla kultury czasie muzea i inne instytucje udostępniają swoje zbiory on-line, proponując wirtualne spacery i ofertę edukacyjną dla dzieci pozostających w domach. Do akcji #zostańwdomu włączył się także Uniwersytet Papieski Jana Pawła II udostępniając portal internetowy Sakralne Dziedzictwo Małopolski.

Każdy, nie wychodząc z domu może obejrzeć sakralne zabytki z terenu archidiecezji krakowskiej oraz najcenniejsze archiwalia z zasobów Archiwum Krakowskiej Kurii Metropolitalnej, Archiwum Krakowskiej Kapituły na Wawelu i Archiwum Archidiecezji Lwowskiej.

Wirtualne muzeum sztuki sakralnej i cyfrowe archiwum

Realizowany od 2017 roku projekt Sakralne Dziedzictwo Małopolski zakładał stworzenie cyfrowego repozytorium zdjęć i opisów dzieł sztuki sakralnej w Małopolsce, w tym kościołów, kaplic, pomników nagrobnych oraz dzieł sztuki stanowiących wyposażenie wnętrz małopolskich świątyń. Dzieła uzupełnione o biogramy artystów i rzemieślników, fundatorów, duchownych powiązanych z małopolskimi parafiami i miejscowościami prezentujemy w szerokim kontekście, nie tylko artystycznym, ale również historycznym i religijnym. Łącznie na portalu udostępniliśmy ponad 3,5 tys. w pełni zdigitalizowanych dzieł sztuki ze 164 obiektów sakralnych z terenu Małopolski oraz biogramy 1500 osób powiązanych z Archidiecezją Krakowską. Ich opracowaniem przez trzy lata zajmował się zespół kierowanej przez dr Józefa Skrabskiego Pracowni Inwentaryzacji i Digitalizacji Zabytków UPJPII. W ramach projektu digitalizacji poddaliśmy również wybrane archiwalia z trzech niezwykle cennych zasobów zgromadzonych w Archiwum Krakowskiej Kurii Metropolitalnej, Archiwum Krakowskiej Kapituły na Wawelu oraz Archiwum Archidiecezji Lwowskiej. Udostępnienie tak dużej ilości dokumentów archiwalnych to nie tylko realna ochrona ich substancji materialnej, ale także ogromne możliwości badawcze i edukacyjne dla szerokiego grona humanistów, naukowców, uczniów szkół krakowskich i polskich uczelni.

Portal dla turystów i miłośników Małopolski, ale i specjalistów

Strona jest podzielona na cztery sekcje: Miejscowości, Ludzie, Dzieła oraz Zwiedzaj Małopolskę. Są one poświęcone małopolskim miejscowościom i zlokalizowanym w nich parafiom, ludziom powiązanym z małopolską i Archidiecezją Krakowską, najcenniejszym dziełom sztuki sakralnej z małopolskich świątyń oraz trasom turystycznym śladami zabytków i ludzi związanych z regionem. W sekcji Miejscowości użytkownicy znajdą mapę, na której zaznaczono lokalizację świątyń udostępnionych w ramach projektu oraz szczegółowe opracowania dziejów małopolskich miejscowości i parafii przygotowane przez zespół historyków. Zależało nam na stworzeniu rzetelnej bazy wiedzy oraz nakreśleniu szerokiego tła dla prezentowanych w portalu dzieł sztuki i osób. W opracowaniach zawarliśmy także kalendaria najważniejszych wydarzeń związanych z daną lokalizacją, nie zabraknie także ciekawostek. Dział Ludzie to miejsce, w którym prezentujemy sylwetki artystów i rzemieślników – twórców dzieł sztuki a także biogramy duchownych, fundatorów oraz świętych, których wizerunki pojawiają się w małopolskich świątyniach. Są one prezentowane w połączeniu z powiązanymi z nimi dziełami sztuki. Strona umożliwia swobodne nawigowanie pomiędzy biogramem artysty, a dziełami, które wykonał czy prezentacją sylwetki świętego a jego przedstawieniami w sztukach plastycznych. Sekcja Dzieła to przede wszystkim ogromna baza profesjonalnych fotografii udostępnionych w domenie publicznej lub na licencjach Creative Commons oraz opracowań dzieł sztuki sakralnej zgromadzonych w małopolskich kościołach. Nie wszystkie z nich są na co dzień dostępne dla zwiedzających. Niektóre ze względu na lokalizację trudno obejrzeć z bliska. Na portalu, dzięki szczegółowej dokumentacji fotograficznej zgromadzonej podczas licznych wyjazdów inwentaryzacyjnych, można z łatwością dostrzec wszystkie szczegóły, łącznie z fakturą płótna czy niekiedy ukrytymi sygnaturami artystów. Oprócz informacji o dziejach prezentowanych zabytków staraliśmy się także przybliżyć użytkownikom portalu związaną z nimi problematykę artystyczną. Strona jest także wyposażona w specjalny moduł umożliwiający porównywanie wybranych dzieł sztuki oraz tworzenie własnych kolekcji ulubionych zabytków na indywidualnym koncie użytkownika. Miłośnicy wycieczek oraz turyści ucieszą się z pewnością z możliwości jakie daje sekcja Zwiedzaj Małopolskę. Będziemy prezentować w niej pomysły tematycznych tras turystycznych związanych z sakralnym dziedzictwem regionu. Część z nich opracujemy sami, część zostawimy w rękach użytkowników. Każdy po utworzeniu konta w serwisie będzie mógł stworzyć własną trasę, kierując się swoimi potrzebami i zainteresowaniami. Bardzo istotnym elementem strony kierowanym przede wszystkim do naukowców, studentów i specjalistów jest dział Cyfrowe Archiwum Archidiecezji Krakowskiej, w którym udostępniono w domenie publicznej ponad 500 jednostek archiwalnych, w tym akta wizytacji biskupich, księgi konsystorskie czy akta oficjalatu i wikariatu generalnego w Krakowie. Do tej pory ze względu na postać analogową omawianych dokumentów archiwalnych oraz w wielu przypadkach ich zły stan zachowania, dostęp do nich jest bardzo ograniczony.

Narzędzie edukacyjne

W naszym założeniu portal Sakralne Dziedzictwo Małopolski ma być także narzędziem edukacyjnym, wpierającym budowanie świadomości o historii i dziedzictwie regionu. Chcielibyśmy aby opracowane i udostępnione w portalu zasoby stały się materiałem pomocniczym dla nauczycieli, edukatorów i wykładowców używanym w ich codziennej pracy. To im dedykowana jest sekcja Ciekawi Małopolski, której będziemy publikowali propozycje tematów scenariuszy lekcyjnych i zajęć edukacyjnych dotyczących historii oraz sakralnego dziedzictwa kulturowego regionu. O aktualnościach związanych z portalem oraz działalnością Pracowni Inwentaryzacji i Digitalizacji Zabytków UPJPII będziemy informowali w zakładce Blog. Tu będzie można także poznać bliżej kulisy naszej pracy oraz dowiedzieć się o organizowanych przez nas wydarzeniach.

Zapraszamy: sdm.upjp2.edu.pl

Projekt Sakralne Dziedzictwo Małopolski uzyskał dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020. Całkowity koszt projektu wyniósł ponad 4,6 mln zł, z czego niemal 4 mln zł stanowiłī środki unijne (85% kosztów kwalifikowalnych).

 Justyna Kuska

Asystent kierownika projektu Sakralne Dziedzictwo Małopolski

justyna.kuska@upjp2.edu.pl

Facebook  Instagram