W tym roku mija 85 lat od przeprowadzonej 6 listopada 1939 r. przez Gestapo podstępnej akcji, w wyniku której 183 krakowskich profesorów i nauczycieli akademickich, w tym 155 pracowników Uniwersytetu Jagiellońskiego, zostało aresztowanych, a następnie wywiezionych do obozów koncentracyjnych w Sachsenhausen i Dachau. Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego prof. Tadeusz Lehr-Spławiński otrzymał wówczas polecenie stawienia się na rozmowę dotyczącą „spraw uniwersyteckich” z SS-Sturmbannführerem Brunonem Müllerem, który nakazał rektorowi zwołanie zebrania profesorów i wykładowców, w celu przedstawienia niemieckiej wizji szkolnictwa wyższego na terenach okupowanej Polski. Profesorowie na odczyt przyszli dobrowolnie, licząc, że Niemcy pozwolą na dalszą działalność uczelni. Zebranie miało miejsce w budynku Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Podczas spotkania obecni byli pracownicy naukowi Uniwersytetu Jagiellońskiego, Akademii Górniczo-Hutniczej oraz Akademii Handlowej, którzy wysłuchali krótkiego, lecz wysoce wrogiego oświadczenia dotyczącego polityki III Rzeszy wobec polskiej nauki i edukacji wyższej. Zaproszenie okazało się podstępem. Zaraz po jego zakończeniu, wszyscy zebrani zostali aresztowani, a następnie przetransportowani do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen-Oranienburg. Tragiczne warunki obozowe – głód, choroby, zimno, a także przemoc fizyczna i psychiczna – doprowadziły do śmierci 20 spośród 183 uwięzionych profesorów, zarówno w trakcie pobytu w obozie, jak i krótko po ich zwolnieniu.

Przedstawiciele krakowskich uczelni zebrali się tradycyjnie 6 listopada br. na cmentarzu Rakowickim, gdzie rektor UJ prof. Piotr Jedynak, przypomniał, że to wydarzenie dotyczyło także profesorów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, a także przedstawicieli krakowskiej oświaty, a los osób represjonowanych w ramach Aktion gegen Universitäts-Professoren, znanej powszechnie jako Sonderaktion Krakau, skłania nas obecnie do krytycznego spojrzenia w przeszłość i do refleksji. Konieczne jest, by wyciągnąć z tych wydarzeń wnioski, żeby w codziennym funkcjonowaniu posługiwać się dewizą, która jest bliska Uniwersytetowi Jagiellońskiemu: Plus ratio quam vis.

Następnie w swoim wystąpieniu przewodniczący Komitetu ds. Opieki nad Grobami Profesorów UJ prof. Jan W. Tkaczyński zaakcentował, że „cmentarz Rakowicki, na którym się znajdujemy, stanowi jeden z najważniejszych elementów budujących naszą tożsamość uniwersytecką. Jeśli to zdanie ma jednak nie pozostać okolicznościowym frazesem, warto przywołać dwie liczby. Spoczywa tutaj 912 profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego i, o czym też należy pamiętać, 66 jego rektorów. Nie ma takiego drugiego miejsca w Polsce, a może nawet i w świecie, które byłoby miejscem wiecznego spoczynku profesorów i rektorów w takiej liczbie. Mimo to obejmujemy naszą wdzięczną pamięcią wszystkich, których mogiły są rozsiane po Polsce i świecie”.

Tego dnia środowisko akademickie Krakowa modli się w intencji ofiar Sonderaktion Krakau i innych uczelni Krakowa, poległych podczas wojny, ale także za studentów, doktorantów, profesorów i pracowników administracji, którzy odeszli w ostatnim czasie.  

Akademicki Dzień Pamięci obchodzony jest wspólnie przez uczelnie krakowskie od 2015 r.

Przedstawiciele UPJPII odwiedzili groby pracowników Uniwersytetu

W ramach obchodów delegacje profesorów i studentów udały się z kwiatami i zniczami na krakowskie nekropolie i do koszar przy ulicy Wrocławskiej 82, gdzie przed wywiezieniem do obozu koncentracyjnego więzieni byli profesorowie.

Władze Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie: rektor ks. prof. dr hab. Robert Tyrała; prorektorzy: dr hab. Małgorzata Duda, prof. UPJPII; ks. dr hab. Antoni Świerczek, prof. UPJPII; ks. dr hab. Andrzej Kielian wraz z przedstawicielami pracowników administracji oraz z grupą studentów UPJPII odmówili modlitwę, złożyli kwiaty i zapalili znicze na grobach profesorów i pracowników uniwersytetu, m.in. na cmentarzu Rakowickim przy grobie kapituły katedralnej, gdzie spoczywają profesorowie uczelni, a pośród nich ks. prof. Jan Maciej Dyduch, były rektor UPJPII, przy grobie oo. salezjanów, gdzie spoczął ks. prof. Wojciech Życiński, przy grobach jezuitów i paulinów, pośród których są profesorowie UPJPII. Złożono kwiaty na grobie prof. Walerego Pisarka, wieloletniego wykładowcy i przyjaciela UPJPII, na grobie ks. prof. Jerzego Chmiela. Uczczono profesorów, którzy spoczęli na cmentarzu na Salwatorze, w kościele św. Floriana, na cmentarzu parafialnym w Bibicach, gdzie zapalono znicz na grobie ks. prof. Andrzeja Baczyńskiego. Zapalony został znicz także przed konfesją św. Stanisława w katedrze wawelskiej, gdzie spoczywa były metropolita krakowski, wielki kanclerz uczelni, kard. Franciszek Macharski.

Wieczorem Mszę św. w kolegiacie uniwersyteckiej św. Anny w intencji ofiar Sonderaktion Krakau, poległych podczas wojny oraz wszystkich śp. zmarłych, którzy w minionym roku akademickim odeszli z naszych wspólnot uniwersyteckich odprawił ks. prof. dr hab. Robert Tyrała, rektor UPJPII. Eucharystię rozpoczął Apel, w którym odczytano 280 nazwisk zmarłych w ubiegłym roku akademickim pracowników, współpracowników, doktorantów i studentów krakowskich uczelni wyższych. Kazanie wygłosił ks. prof. dr hab. Tadeusz Panuś. [PEŁNY TEKST KAZANIA]

Galeria