Jak wspaniale czytać o życiu duchowym i jak ciężko żyć nim.
Dorothy Day

Wieloletnie studiowanie pism amerykańskiej dziennikarki, działaczki społecznej, aktywistki niestrudzenie walczącej o prawa człowieka, współzałożycielki (wraz z Peterem Maurinem) i redaktorki gazety „The Catholic Worker” Dorothy Day (8 listopada 1897 – 29 listopada 1980), dziś kandydatki na ołtarze, zrodziło w autorze książki, ks. prof. dr. hab. Wojciechu Zyzaku, fascynację osobą i historią jej życia, co z kolei przyczyniło się do napisania książki Dorothy Day. Życie. Działalność. Duchowość. Na podstawie jej listów, dzienników, książek oraz artykułów w różnych czasopismach, bardzo dogłębnie przeanalizowanych i poddanych refleksji przez ks. prof. Wojciecha Zyzaka, możemy dziś cieszyć się pierwszą napisaną przez polskiego autora biografią tej Służebnicy Bożej, która swoją działalnością, porywającą osobowością i duchowością, skomplikowanym i niekornym, a jednak zawsze ewangelicznym życiem zachwyca wielu, w tym papieża Franciszka.

Na stronie Catholic Worker Movement czytamy: „Dorothy jako dziennikarka przez całe swoje dorosłe życie, przeżyła i komentowała najważniejsze wydarzenia XX wieku: wojny, kryzys ekonomiczny, walki, zagrożenia nuklearne i ruch na rzecz praw obywatelskich. „The Catholic Worker” i jej wspaniałe pisma zawsze skupiają światło Ewangelii na naszym sumieniu, gdy przychodzi nam zmagać się z tymi problemami. Pisała, aby pocieszać strapionych i trapić wygodnych.” I tak też w sposób niezłomny działała. W Polsce jednak Służebnica Boża Dorothy Day pozostawała postacią wciąż nieodkrytą, czego nie ułatwia także brak przekładów jej dzieł na język polski. Tym bardziej cenną okazuje się książka Dorothy Day. Życie. Działalność. Duchowość, która ukazała się dzięki Wydawnictwu „Więź”.

Jak zauważa we wstępie do książki ks. prof. Wojciech Zyzak: „Zapewne każdy czytelnik znajdzie w niniejszej książce rzeczy, które go zachwycą, ale także takie, które go zbulwersują. Intencją autora nie jest ocenianie trafności czy aktualności głoszonych przez Służebnicę Bożą poglądów, ale pokazanie jej postaci z całą fascynującą ostrością radykalizmu i wierności wyznawanym poglądom, tak by pobudzić czytelnika do myślenia i dyskusji”.

Recenzje wydawnicze

Od śmierci Dorothy Day, znanej amerykańskiej konwertytki, dzieli nas 40 lat. Od tej pory ukazały się jej pierwsze biografie, poznaliśmy jej życie i działalność. Odkąd wydano jej dzienniki i korespondencję możliwym stało się poznanie także jej duchowości. Zadania tego podjął się ks. prof. dr hab. Wojciech Zyzak, znakomity badacz duchowości św. o. Pio i św. Teresy Benedykty od Krzyża (Edyty Stein). Zawarł je w naukowym wykładzie kilkunastu kwestii ujawniając bogactwo i złożoność jej duchowości, podejmując tematy natury i łaski,  autorytetu i wolności. Współzałożycielka „The Catholic Worker” podejmuje tak ważne i dzisiaj tematy jak wiara i miłość, modlitwa i asceza, aborcja i sumienie, wyścig zbrojeń i kontrola urodzin, feminizm i ruch pentakostalny.

Książka stanowi rezultat wnikliwych analiz obszernego materiału w języku angielskim, stanowiącego duchowe dziedzictwo Dorothy Day, dziennikarki i działaczki społecznej, zaliczanej do najbardziej wpływowych postaci amerykańskiego katolicyzmu w XX wieku. Autor monografii skupia się na ewolucji duchowej Służebnicy Bożej, na jej licznych inicjatywach społecznych i na poglądach, zawartych w publikacjach, listach i duchowych dziennikach. Oprócz omówienia wpływu głównych szkół duchowości katolickiej na religijną postawę Doroty Day czytelnik monografii może zapoznać się z jej koncepcją Kościoła, dialogu ekumenicznego i międzyreligijnego, wizją sprawiedliwości społecznej, krytyką wojny przeciwstawionej chrześcijańskiej postawie praktykowania uczynku miłosierdzia. Autor zawarł w swej książce także analizę typowych zagadnień teologiczno-duchowych takich jak: powszechne powołanie do świętości, rola cnót teologalnych i rad ewangelicznych, życie sakramentalne i praktyki modlitewne, ćwiczenia ascetyczne i zaangażowanie ewangelizacyjne. W książce nie pominięto również kwestii kontrowersyjnych, grzechów i błędów kandydatki na ołtarze, co podkreśla wiarygodność obiektywnej analizy autora, który nie pretenduje do oceny postaw i poglądów omawianej postaci, lecz obrał sobie za cel możliwie najbardziej wyczerpujące i wszechstronne ukazanie jej życia, działalności i duchowości. Książka nie jest tylko wyczerpującą monografią na temat konkretnej postaci, ale ukazuje także historyczne tło jej działalności. Jest więc nie tylko opracowaniem z zakresu historii duchowości, lecz może stanowić źródło inspiracji do refleksji nad stanem katolicyzmu obecnie i w przyszłości. Fakt, że toczy się proces beatyfikacyjny opisywanej postaci, która znana jest polskiemu czytelnikowi z zaledwie jednej publikacji książkowej, podkreśla wagę ocenianego opracowania i stanowi dodatkowy argument za celowością jego opublikowania.

ks. prof. dr hab. Jacek Urban

Autor książki, ksiądz profesor Wojciech Zyzak, znany jest z wielu publikacji dotyczących duchowości laikatu. Niniejsza monografia wpisuje się w ten krąg zainteresowań badawczych, prezentując głęboką analizę życia, działalności i przede wszystkim duchowości Dorothy Day, jednej z najbardziej wpływowych świeckich postaci amerykańskiego Kościoła katolickiego w XX wieku. Polskiemu czytelnikowi ta niezwykle barwna postać jest znana dotąd z zaledwie jednej książki tłumaczonej z języka angielskiego.

Recenzowana monografia jest wynikiem wnikliwych badań obszernych publikacji Służebnicy Bożej, której proces kanonizacyjny wszedł w zaawansowaną fazę watykańską. Autor ujmuje zagadnienie całościowo, nie stroniąc również od kontrowersyjnych poglądów i wydarzeń z życia Dorothy Day. Widać, że jego celem nie jest cenzurowanie, ani nawet recenzowanie, ale jak najwierniejsze oddanie poglądów działaczki społecznej. Jednocześnie wnikliwa analiza jej duchowości pokazuje bardzo rozległe horyzonty wpływów najważniejszych szkół duchowości katolickiej na życie amerykańskiej dziennikarki. Omawiana książka została oparta na analizie tysięcy stron źródeł w języku angielskim i stanowi pierwsze tak wnikliwe opracowanie dorobku Służebnicy Bożej, nie tylko w obszarze języka polskiego.

W monografii księdza Zyzaka znajdziemy nie tylko opis życia znanej działaczki społecznej i dziennikarki, ale także analizę źródeł mających decydujący wpływ na jej duchowość. Podstawowe tematy teologiczno-duchowe w systematycznym wykładzie jej poglądów krążą wokół koncepcji świętości, Kościoła, małżeństwa, rodziny, pracy, uczynków miłosierdzia, krytyki wojny, sprawiedliwości społecznej, rad ewangelicznych, cnót teologalnych, życia sakramentalnego i modlitewnego, a także ascezy i ewangelizacji. Książka w oryginalny sposób ukazuje wyjątkowe dążenie amerykańskiej konwertytki, by jak najwierniej realizować przesłanie Ewangelii, dostrzegając fundament chrześcijaństwa w bezwarunkowej miłości Boga i każdego człowieka, w tym również nieprzyjaciela.

Książka księdza Wojciech Zyzaka winna spotkać się z żywym przyjęciem i dyskusją nie tylko ze strony teologów, znawców nauk społecznych i badaczy dziejów XX wieku, ale także wszystkich wiernych, którym na sercu leży prawidłowo rozumiany radykalizm miłości, jako fundament życia Kościoła i ewangelizacji świata. Szczególnie interesująca jest wyartykułowana w książce zbieżność wielu intuicji Dorothy Day z głównymi akcentami pontyfikatu papieża Franciszka. Książka o Służebnicy Bożej stanowi kompetentne opracowanie z dziedziny historii duchowości i jak najbardziej nadaje się do publikacji.

o. prof. dr hab. Jerzy Wiesław Gogola

„Jest zawsze przed nami próba. Nasza wiara – cenniejsza niż złoto – musi zostać wypróbowana jak w ogniu. Zaprosiłeś do swego domu w sobotę wieczór bezdomnego. Nakryłeś mu do spania własne łóżko, zrobiłeś mu [rano] kawę i kanapki. A kiedy wyszedł, odkryłeś, że razem z nim zniknął Twój portfel… Takie rzeczy dzieją się, by nas zniechęcić – by nas wypróbować. Siejemy ziarna miłości, ale nie żyjemy w czasach żniwa. Mamy kochać aż do punktu głupoty. I rzeczywiście jesteśmy głupi – podobnie jak głupi był Sam Nasz Pan, który umarł za takich jak ów [bezdomny]”.

Każdy z nas czuje wyzwanie, ale i ewangeliczną siłę w powyższym tekście. Każdy z nas zapewne chciałby poznać jego autora (autorkę). Aby tak się stało nie wystarczy jednak prosty przypis: Dorothy Day, The Scandal of the Works of Mercy (1949). Musimy poznać życie (z jego wszelkimi kontekstami), poglądy i duchowość tej jednej z najbardziej wpływowych postaci amerykańskiego katolicyzmu w XX w. – tym pilniej, im natarczywiej Duch Święty prowadzi Kościół do jej beatyfikacji. Dziękujemy ks. prof. Wojciechowi Zyzakowi za książkę, w której możemy się przejrzeć – każdy z nas osobiście i jako Kościół, który tworzymy w naszych „tu i teraz”.

ks. abp dr hab. Grzegorz Ryś

fot. Wydawnictwo "Więź"