Aktualności
„Królowa Jadwiga. 650-lecie urodzin” 7 VI 2024. Relacja
Konferencja naukowa
Otwierając konferencję prof. Jacek Popiel zwrócił uwagę, że w auli Collegium Novum, w której odbywa się konferencja, od dziesiątków lat wisi portret królowej Jadwigi. Zaznaczył, że osoba królowej Jadwigi łączy dwa uniwersytety: Uniwersytet Jagielloński i wywodzący się z Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Krakowskiego, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, „ale ponieważ w Krakowie praktycznie większość uczelni ma swój początek w Uniwersytecie Jagiellońskim, mogę powiedzieć, że królowa Jadwiga łączy wszystkie krakowskie uniwersytety i uczelnie. Dziś rektorzy UJ i UPJPI realizują myśl, by 650. rocznicę urodzin św. królowej Jadwigi uczcić międzynarodową sesją naukową” – mówił rektor UJ.
Rektor J. Popiel powitał kard. Stanisława Dziwisza, korpus dyplomatyczny, rektorów i prorektorów uczelni krakowskich i małopolskich, studentów, uczniów, wszystkie osoby zainteresowane postacią i dziełem św. królowej Jadwigi, które przybyły do Collegium Novum, bądź uczestniczyły w wydarzeniu online. „Celebrujemy w tym roku przynajmniej trzy rocznice związane ze świętą Królową: 650-lecie jej urodzin, ale zarazem 640-lecie jej przybycia do Polski i koronacji na króla Polski oraz 625. rocznicę jej śmierci” – mówił rektor UJ. W krótkim wprowadzeniu rektor J. Popiel powiedział: „Skromną i bogobojną królową, odnowicielkę Uniwersytetu Jagiellońskiego, autorkę kilku historycznych fundacji już za życia otaczał nimb świętości. Aurę niezwykłości podsycał zwłaszcza spowiednik Królowej, prawnik, kaznodzieja i pierwszy rektor odnowionej Alma Matris Cracoviensis Stanisław ze Skalbmierza. Już w momencie złożenia trumny z jej ciałem do grobu uznał ją za świętą. Potwierdzeniem tego może być ostatnia utrwalona w liście wypowiedź Królowej, który krótko przed śmiercią wysłała do swego małżonka króla Władysława: Już od dawna wyrzekłam się pychy, próżności tego świata, a tym mniej mogłabym o tym myśleć w chwili śmierci, która często wydarza się w połogu. A przeto nie blaskiem złota i pereł pragnę się podobać Ojcu Niebieskiemu, ale cichością duszy i pokorą”.
Rektor UJ przypomniał, że to co udało się królowej Jadwidze, nie udało się nawet Kazimierzowi Wielkiemu, fundatorowi Uniwersytetu Krakowskiego. To jej udało się przekonać papieża Bonifacego IX do wyrażenia papieskiej zgody na zatwierdzenie dla ustanowienia Wydziału Teologicznego. Zwierzchnik Kościoła nie tylko w dniu 11 stycznia 1397 roku udzielił zgody, ale stwierdził, że „erygowany w Krakowie Wydział ma trwać po wieczne czasy”. Postanowił też, że uzyskujący w krakowskim Studium Generale (dzisiaj Uniwersytet Jagielloński) stopień bakałarza, licencjata lub doktora teologii będą otrzymywać przywileje wolności i uprawnienia, które przysługiwały dotąd wyłącznie studentom teologii paryskiej, co było niezwykle ważnym historycznym aktem” – podkreślił rektor J. Popiel. „Podobnie jak fakt oddania przez Królową swoich klejnotów w celu odnowy upadającego wówczas Studium Generale, za co świat polskiej nauki nigdy nie przestanie być jej wdzięczny”.
Następnie głos zabrał ks. prof. Robert Tyrała przypominając słowa papieża Bonifacego IX w dokumencie erygującym Wydział Teologiczny w Krakowie na prośbę króla Jagiełły i królowej Jadwigi, przez wypełnienie której rozszerza się cześć imienia Bożego i wiary katolickiej, utrzymuje się sprawiedliwość, z korzyścią toczą się sprawy państwowe i prywatne, pomnaża się wszelka ludzka pomyślność. Przypomniał także powołanie 8 grudnia 1981 roku przez Jana Pawła II Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie i rok 2009, kiedy to papież Benedykt XVI ustanowił Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie. Stwierdził, że „z tej perspektywy, po 627 latach, można sobie uświadomić, jak bardzo mądrą i przewidującą kobietą była królowa Jadwiga Andegaweńska, która stanowi filar nie tylko krakowskiego, ale także polskiego środowiska akademickiego”.
Przypomniał dzień kanonizacji królowej Jadwigi, 8 czerwca 1997 r. na krakowskich Błonach i spotkanie Ojca Świętego Jana Pawła II z akademickim środowiskiem całej Polski w kolegiacie św. Anny, gdzie przypadający wówczas jubileusz 600-lecia utworzenia Wydziału Teologicznego na Uniwersytecie Krakowskim uczynił podstawą refleksji na temat wiodącej roli uniwersytetu w kulturze i w życiu społecznym. Wzywał do dążenia do prawdy, do wypełniania posługi myślenia, kładł nacisk na wrażliwość etyczną, integralną koncepcję osoby ludzkiej, gdyż uniwersytet powinien formować ludzi nie tylko kompetentnych w swojej specjalizacji, ale nade wszystko bogatych w autentyczną mądrość. Tylko tak uformowani, będą oni mogli wziąć na swe barki odpowiedzialność za przyszłość Polski, Europy i świata.
Rektor ks. Robert Tyrała na zakończenie swojego wystąpienia podziękował Rektorowi Uniwersytetu Jagiellońskiemu prof. Jackowi Popielowi „za 4 lata wspólnej, pięknej, mądrej i twórczej drogi. Dla nas był to zaszczyt, że człowiek tego formatu kultury ducha przewodził (jako przewodniczący Kolegium Rektorów Szkół Wyższych Krakowa (KRSWK)), naszej akademickiej społeczności w Krakowie i Małopolsce”. Rektor UPJPII wręczył kończącemu kadencję rektorowi UJ obraz przedstawiający Dom Długosza przy ul. Kanoniczej 25, kamienicę, w której mieści się rektorat UPJPII, jako czytelny znak zaproszenia. „Proszę pamiętać, że na Papieskim Uniwersytecie Jana Pawła II zawsze największym zaszczytem dla nas będzie w przyszłości Pana Rektora gościć” – mówił ks. prof. R. Tyrała.
Konferencja podzielona była na trzy sesje, podczas których badacze przedstawiali historię rodu Andegawenów, dzielili się ze słuchaczami kolejno odkrywanymi szczegółami biografii królowej, a także poruszali tematy związane z obecnie prowadzonymi badaniami, dotyczącymi pośmiertnej recepcji dzieła królowej.
Pierwszą sesję, która skupiła się na historii rodu Andegawenów poprowadził prof. Darius von Guttner Sporzyński (Australian Catholic University). Prof. dr Daniel Bagi (ELTE Budapest) mówił o polityce sukcesyjnej węgierskich Andegawenów, a przedstawiając filozofię historyczną rodu, tłumaczył zasady sukcesji tronu polegającej na pokrewieństwie (w tym przypadku Piastów z Andegawenami). Mowa była o Ludwiku, dziedzicu tronu polskiego, o Marii, która bez żadnych problemów przejęła rządy na Węgrzech, o Andegawenach w Italii, i stolicy apostolskiej, która nie na wszystko wyrażała zgodę. Podsumowując prof. Bagi wskazał, że „z uwagi na to, iż nie było męskich potomków, w dziejach Andegawenów na Węgrzech jasno widać, że jedyną właściwą decyzją było przyjęcie tronu w Polsce. Co określiło też późniejsze losy Węgier i Polski”.
Łącząca się online z Neapolu prof. Vinni Lucherini (Uniwersytet Fryderyka II w Neapolu) podjęła temat pieczęci królowej Jadwigi w kontekście żeńskich gotyckich pieczęci królewskich. O królu węgierskim Ludwiku Wielkim na podstawie kronik włoskich mówiła dr Judit Csákó (Węgierska Akademia Nauk), a Alde Harmand (Toul) o biskupach francuskiego Toul i racjonalizmie krakowskiej Królowej. Biskup Jan Kopiec (Uniwersytet Opolski) w wykładzie „Patronka królowej Jadwigi” przywołał postać Jadwigi Śląskiej, przyrównując jej cnoty do cnót Jadwigi Andegaweńskiej. Zauważył, że epoka, w której żyły „wychowała ludzi, którzy mieli bardzo jasno postawione cele w swoim życiu”. Podkreślił, że zarówno Jadwiga Śląska, jak i Jadwiga wawelska miały jasno postawione cele życiowe, które nie ograniczały się jedynie do spraw politycznych czy ekonomicznych, ale również obejmowały formowanie ludzkiego ducha. Wystąpienie bpa Kopca stanowiło refleksyjne spojrzenie na postać św. Jadwigi Śląskiej, która w znaczący sposób wpłynęła na kształtowanie duchowego i społecznego dziedzictwa średniowiecznej Europy. Księżna Śląska, po rozbiciu dzielnicowym i braku centralnej władzy, wielce przyczyniła się do odbudowy tego regionu. Porównując dzieje obu wielkich kobiet, biskup Kopiec zauważył też, że Henryk Brodaty, mąż Jadwigi Śląskiej, był kluczową postacią, która otwierała Śląsk na szersze kontakty międzynarodowe, nawiązując relacje z Czechami, Niemcami i Polską.
Jadwiga Śląska, mimo że nie była królem, stała się przewodniczką społeczeństwa śląskiego, pełniąc rolę duchowej matki. Królowa Jadwiga wawelska, znając historię swojej imienniczki, mogła czerpać inspirację z jej życia i postawy. Jadwiga Śląska była dla niej wzorem władczyni, która chrześcijaństwo traktowała bardzo poważnie, co z pewnością wpłynęło na jej własne działania. Biskup Jan Kopiec w swojej prelekcji ukazał, jak wielki wpływ na królową Jadwigę miała postać jej patronki. Św. Jadwiga Śląska była symbolem duchowej siły, oddania chrześcijańskim wartościom i aktywnej roli w kształtowaniu społeczeństwa. Jej życie i osiągnięcia stanowią trwały przykład, jak duchowe i moralne zasady mogą przekształcić nie tylko jednostki, ale całe społeczności.
Prof. dr hab. Stanisław A. Sroka (Uniwersytet Jagielloński) poprowadził bardzo ciekawą prelekcję „Kiedy urodziła się królowa Jadwiga?” Prof. dr hab. Krzysztof Ożóg (Uniwersytet Jagielloński) podzielił się swoim spojrzeniem na „Królewskie rządy Jadwigi Andegaweńskiej w Polsce”. W prelekcji „Relacje Królowej Jadwigi z Episkopatem Metropolii Gnieźnieńskiej i Halickiej” dr hab. Tomasz Graff, prof. UPJPII mówił o przymiotach Jadwigi, która była niestrudzoną głosicielką kultu Bożego i przyczyniła się do rozprzestrzenienia wiary chrześcijańskiej. Cytował epitafium królowej przytoczone przez Jana Długosza, z którego dowiadujemy się, że „była wsparciem dla Kościoła, była bardzo o niego zatroskana, i dla wszystkich była życzliwa”. Wystąpienie ukazało złożone i wielowymiarowe relacje królowej z biskupami oraz jej wpływ na kościelne i polityczne struktury ówczesnej Polski. Mowa była o tym, jak wyglądały relacje Jadwigi z episkopatem, biorąc pod uwagę fakt, że za jej życia aż 22 razy zmieniały się obsady stolic biskupich w metropolii gnieźnieńskiej i halickiej.
Prof. Graff akcentował również w swoim wystąpieniu przychylność i dobre relacje królowej Jadwigi z biskupami krakowskimi i innymi oraz jej wpływ na obsadę najważniejszych stolic biskupich. Jej relacje z biskupami były kluczowe dla polityki kościelnej, a jej współpraca z najbliższymi doradcami pozwalała realizować cele związane z odnowieniem Kościoła i Uniwersytetu Krakowskiego. Prof. Tomasz Graff przedstawił wnikliwą analizę relacji królowej Jadwigi z episkopatem, ukazując jej wpływ na politykę kościelną i szkolnictwo wyższe w Polsce. Podkreślił wielką rolę Jadwigi w kształtowaniu ówczesnego Kościoła i państwa, zauważył, że temat relacji Jadwigi z episkopatem należałoby poddać jeszcze głębszym badaniom, a na pewno postarać się o ich opisanie. Bardzo akcentowano, że małżeństwo Jadwigi i Władysława Jagiełły było „wspaniałym przykładem traktowania władzy partnersko. Nikt nikogo w małżeństwie nie zawłaszczył, nikt nie był podporządkowany nikomu, ale pełni chrześcijańskich cnót, które zakładają równość, uczynili ze swojego małżeństwa wzór, a mając taki w naszym kraju, jest na czym budować” – mówił prof. Graff.
„Fascynujące były też relacje między poddanymi a parą monarchów, którzy w dużej części objeżdżali prowincje. Jadwiga głównie Małopolskę i Ruś. W ówczesnym systemie trudno bowiem było rządzić z pozycji zamku królewskiego. Król Jagiełło wciąż był w drodze, gdyż musiał być w kontakcie z przedstawicielami wszystkich stanów. System komunikowania się był trudny, ale pewne było kierowanie się zasadami wiary katolickiej w sprawowaniu rządów” – podkreślał prelegent. (…) „Co niezwykle ważne, Jadwiga pokojowo rozwiązywała konflikty. Jest wyzwaniem dla polityków współczesnych, którzy, jeśli tylko zechcą, mogliby wzywać jej pomocy i naśladować”.
Dr hab. Anna Zajchowska-Bołtromiuk, prof. IHPAN (Polska Akademia Nauk) wygłosiła wykład „Henryka Bitterfelda wizja świętości królowej Jadwigi. Wokół listu dedykacyjnego De vita contemplativa et activa”. Tematem była wizja świętości królowej Jadwigi. „W liście Henryk Bitterfeld przedstawia bowiem pewną propozycję drogi, która ma królową do tej świętości doprowadzić” – mówiła prof. Anna Zajchrowska-Bołtromiuk. Poruszyła temat życia czynnego i kontemplacyjnego królowej Jadwigi w odniesieniu do dominikańskiej zasady czystości, posłuszeństwa i ubóstwa, na podstawie traktatu Bitterfelda. Mówiła o doskonałości miłości jako obrazie świętości, która jest najdoskonalszą formą życia chrześcijańskiego. Rozwinął tę myśl dr Jakub Turek w prelekcji „Czy Henryk Bitterfeld napisał dla królowej Jadwigi żywot świętej Jadwigi Śląskiej? (Dominikanie na dworze Jadwigi Andegaweńskiej)”.
Ks. dr hab. Andrzej Bruździński, prof. UPJPII (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie) wygłosił wykład „XVI- i XVII-wieczna hagiografia św. Jadwigi. Kształt i bezdroża”. W swoim wystąpieniu przedstawił wpływ prądów renesansowych i reformacyjnych na historiografię i hagiografię św. Jadwigi. Mówił, jak trudnym był wiek XVI, jako czas burzliwych przemian religijnych, społecznych i politycznych, które wpłynęły również na historiografię. Reformacja i jej teza sola fide kwestionowały kult świętych, co wpłynęło na zmniejszenie świadectw o ich życiu i oddawanej im czci. Autorzy XVI i XVII wieku piszący o Jadwidze mieli ograniczony dostęp do źródeł historycznych, często poruszając się w ramach wyznaczonych przez wcześniejsze dzieła, takie jak kroniki Długosza. Humanistyczne prądy renesansu oraz wpływy protestantyzmu wpłynęły na uwypuklenie jej zasług edukacyjnych i fundacyjnych, a mniej na nadzwyczajne wydarzenia i cuda. „Królowa Jadwiga w XVI i XVII wieku była postacią szeroko omawianą” – mówił ks. Bruździński – „idealizowaną przez różnych twórców. Kronikarze i historycy podkreślali jej rolę polityczną, religijną i edukacyjną, ukazując ją jako wzór cnót królewskich i chrześcijańskich. Jej postać stała się symbolem idealnego, dalekowzrocznego władcy, co miało znaczący wpływ na kształtowanie świadomości historycznej i kulturowej Polski tamtego okresu”.
Na zakończenie konferencji dr Dariusz Niemiec (Uniwersytet Jagielloński) opisał arcyciekawie „Dzieje grobu św. Jadwigi okiem archeologa”.
Była to pierwsza międzynarodowa konferencja poświęcona królowi Polski, tak wybitnej, jakim była Jadwiga. Dzięki tej konferencji była możliwość spojrzenia na świętą Królową przez pryzmat wiary i mądrości. Goście z Polski, a zwłaszcza z Anglii, Węgier, Australii, Francji podkreślali, że konieczne jest, aby wiedza historyczna o tak wspaniałym władcy, jakim była królowa Jadwiga była rozpowszechniana także poza Polską. Żeby referaty zostały opublikowane nie tylko w języku polskim, ale co najmniej chociaż w języku angielskim. Żeby wiedza o wybitnej królowej zataczała szersze kręgi. I że o historii Polski powinno więcej się mówić, nie tylko w Polsce. Na zakończenie konferencji zapowiedziano publikację wygłoszonych referatów w czasopiśmie wydawanym przez Wydział Historii i Dziedzictwa Kulturowego UPJPII „Folia Historica Cracoviensia”.
Konferencja była niezwykłym podsumowaniem dotychczasowej wiedzy nt. dzieła i życia św. królowej Jadwigi.
Msza św. w katedrze wawelskiej
O godz. 17:30 uczestnicy konferencji przeszli do katedry wawelskiej, gdzie odbyła się Msza św. pod przewodnictwem kardynała Stanisława Dziwisza dla oddania czci św. Jadwidze Królowej. Ks. prof. dr hab. Jacek Urban w homilii przypomniał jak dramatyczne koleje losu spotykały Jadwigę. „Nad jej dziecięcą jeszcze głową zapadały dynastyczne decyzje. (…) Mając 4 lata zmarła jej siostra, w 6. roku życia traci ukochaną babcię, mając 8 lat ojca, a w 13. roku życia matkę. Aż po śmierć dziecka, które miało być królem. (…) Cierpienie nie osłabiło jej wiary, ani ufności, a dało siłę świadectwa”.
Ks. prof. Urban mówił o wychowaniu w chrześcijańskim domu i o tym, że „nie mając rodziców, ani dziecka, stała się matką, dla tych, którzy mieli ją za matkę. Zaskarbiła sobie wdzięczność, jak niewielu w naszych dziejach. (…) Niczego nie pragnęła dla siebie, a wszelkim materialnym i duchowym dobrem hojnie ubogacała swoją drugą ojczyznę. Położyła podwaliny pod wielkość piętnastowiecznej Polski. Ożywiała religijną i kulturalną współpracę między narodami. A jej wrażliwość na krzywdy społeczne, wielokroć były sławione przez poddanych. Widziała i wiedziała, że tak siła państwa, jak i siła Kościoła mają swoje źródło w starannej edukacji narodu. Że droga do dobrobytu państwa i uznania państwa w świecie prowadzi przez uniwersytety. Dlatego z mężem królem Władysławem doprowadziła do powstania wydziału teologicznego i walnie przyczyniła się do odnowienia kazimierzowskiego uniwersytetu. Jadwiga była niezwykła. Zajmując się polityką, dworem, małżeństwem, poddanymi niczego nie zaniedbała. Zjawiskowa, kompletna i uniwersalna. Tacy ludzie rodzą się niezwykle rzadko. Tacy, którzy potrafią tak harmonijnie. prowadzić życie duchowe i aktywne. Jadwiga jest fenomenem. (…) Oddając jej hołd równocześnie zwracamy się do niej, aby nadal była naszą przewodniczką dla nas współcześnie żyjących” – mówił ks. prof. Jacek Urban.
Podziękowanie w sali senackiej
Na zakończenie wydarzeń dnia poświęconego św. królowej Jadwidze, uczestniczący w nich Goście spotkali się w sali senackiej Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, gdzie był czas na podziękowanie wszystkim za udział i wkład w wagę tego dnia.
Galeria
