Rektor Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie ks. prof. dr hab. Robert Tyrała podziękował i wyraził swoją radość z faktu, iż laureaci naukowego konkursu odbywającego się w ramach Dni św. Jana Pawła II na Uniwersytetach Papieskich w Rzymie przybyli do Krakowa, by w sali senackiej Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie przy ul. Kanoniczej 25, spotkać się w ramach Międzynarodowego Sympozjum Studenckiego „Wiara i rozum w myśli świętego Jana Pawła II” i wygłosić swoje referaty. Rektor podziękował studentom – laureatom konkursu, jak i reprezentantom Komitetu Organizacyjnego obecnym na sympozjum.

Ks. Tomasz Jarosz, z ramienia pomysłodawcy i głównego organizatora rzymskiej odsłony Dni św. Jana Pawła II, którym jest Kościół i Hospicjum św. Stanisława BM w Rzymie, podziękował z kolei za to, że UPJPII jest partnerem i współorganizatorem Dni, które już nie tylko odbywają się w Krakowie, ale teraz także w Rzymie. Zaakcentował, że inspiracja przyszła z Krakowa dwa lata temu, gdy podpisany został list intencyjny, z którego to powstało konkretne dzieło. Pierwsza, inauguracyjna edycja wydarzenia pt. „Wiara i rozum w myśli św. Jana Pawła II” odbyła się w dniach 26–29 listopada 2024 r.

Rolę współorganizatora Dni obok Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie objęła Watykańska Fundacja Jana Pawła II. Pod patronatem Dykasterii Stolicy Apostolskiej ds. Kultury i Edukacji zorganizowano serię debat i konferencji, których celem było upamiętnienie osoby papieża Polaka, przypomnienie oraz głębsze poznanie jego myśli i nauczania. „Zorganizowana została m.in. debata naukowa, w której uczestniczyła p. Hanna Suchocka, a także ks. Federico Lombardi, dyrektor Biura Prasowego Stolicy Apostolskiej w latach 2006–2016 – mówił dalej ks. Jarosz. – Jesteśmy wdzięczni, ponieważ to, co zrodziło się tutaj w Krakowie po śmierci Jana Pawła II, 20 lat temu, czyli potrzeba jego upamiętnienia poprzez zgłębianie jego dziedzictwa, dorobku naukowego i w ten sposób przekazywania go także młodym pokoleniom, ludzi, którzy będą kreować rzeczywistość, w której my żyjemy, ma teraz też swoje miejsce w Rzymie. Papież nie żyje 20 lat. 20 lat mają studenci, którzy rozpoczynają swoją przygodę na wyższych uczelniach, więc ze zrozumiałych względów Jan Paweł II jest dla nich postacią historyczną, a dla nas jest to motywacja, by w ten sposób spróbować przekazać głoszone przez niego treści. Nie tylko w wymiarze sentymentalnym, ale przede wszystkim w wymiarze naukowym, jeśli chodzi o jego dziedzictwo i jego dorobek”. Ks. T. Jarosz zaakcentował także, że pierwszej edycji Dni w Rzymie przyświecało takie samo hasło, jak krakowskim Dniom Jana Pawła II, które odbywały się w dniach 18–21 listopada 2024 r., czyli „Wiara i rozum”.

Dni w Rzymie przygotowano we współpracy z trzema rzymskimi uczelniami: Papieskim Uniwersytetem Świętego Tomasza z Akwinu (Angelicum), Papieskim Uniwersytetem Gregoriańskim oraz Papieskim Uniwersytetem Świętego Krzyża. I z tych uczelni przybyli do Krakowa laureaci konkursu pochodzący z Polski, Włoch, Chin, Indii, Nigerii, Peru.

Ugochukwu Stophynus Anyanwu, pochodzący z Nigerii student Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego w Rzymie przypomniał, że już ponad czterdzieści lat temu Jan Paweł II ostrzegał przed niekontrolowanym postępem technologicznym, apelując o „kryterium humanistyczne”, które powinno kształtować kierunek rozwoju cywilizacyjnego. Anyanwu, odnosząc się do papieskich analiz, mówił o duchowym niebezpieczeństwie epoki technokratycznej: „Technologia nie ma wszystkich odpowiedzi na zagadki otaczające człowieka”. W jego wystąpieniu wybrzmiało ostrzeżenie, że bez zakorzenienia w wartościach duchowych, nowoczesność może popaść w „pułapkę technologicznej dyktatury”, prowadząc do odczłowieczenia. Jan Paweł II proponuje alternatywę – uhumanizowanie technologii, rozumiane jako jej wprzęgnięcie w służbę integralnemu rozwojowi osoby ludzkiej. „Priorytet etyki nad technologią, prymat osoby nad rzeczami, superiorność ducha nad materią” – te zasady, według referenta, są nadal aktualne i powinny kształtować współczesne społeczeństwo.

Marco Visalli z Papieskiego Uniwersytetu Laterańskiego w Rzymie podjął temat trudny, a zarazem niezwykle istotny – pogodzenie teorii ewolucji z wiarą chrześcijańską. W jego ujęciu Jan Paweł II nie tylko nie odrzucił osiągnięć nauki, ale zaproponował ich metafizyczne i teologiczne pogłębienie. „Ewolucja nie oznacza ciągłego nadprzyrodzonego działania Boga, ale Jego działania przez przyczyny drugorzędne”. Wystąpienie zawierało mocną tezę: katolicka wiara nie stoi w sprzeczności z nauką, o ile zachowany zostaje „wewnętrzny finalizm natury”. Papież stawiał pytania o sens, celowość i duchowy wymiar rzeczywistości, domagając się dla teologii i filozofii miejsca przy stole naukowego poznania. M. Visalli wskazał, że myśl papieża tworzyła przestrzeń dla autentycznego dialogu interdyscyplinarnego, który trwa do dziś.

Pochodzący z Peru Jorge Alonso Tello Calmet, student Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego w Rzymie, zaproponował wizję Kościoła jako rzeczywistości dynamicznej i żywej, w której Tradycja jest zarazem lustrem i drogowskazem. Z pomocą obrazu Janusa – bóstwa o dwóch twarzach – opisał Kościół patrzący równocześnie w przeszłość i przyszłość: „Kościół ma dwie twarze: jedną patrzy w przeszłość, aby być zawsze wiernym sobie, a drugą patrzy w przyszłość, aby nie zapomnieć o celu, do którego jest powołany”. Autor przestrzegł przed fałszywymi opozycjami: „Mówienie o Kościele integralistycznym lub progresistycznym jest absurdem”, proponując zamiast tego kategorię Kościoła tradycyjnego, który w wierności znajduje siłę do przemiany. Tradycja w tej perspektywie nie jest skamieliną, lecz żywą historią wiary, prowadzoną przez Ducha Świętego.

Z kolei Sophia Lilin Wu z Chin, studentka Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego w Rzymie, w sposób absolutnie wzruszający, odczytała swój artykuł w rodzimym języku polskiego papieża, a skupiła się w nim na „wkładzie Jana Pawła II i Maurice’a Blondela w tzw. nową apologetykę”. Obaj myśliciele podkreślali, że apologetyka powinna łączyć racjonalne przekonywanie z osobistym doświadczeniem i świadectwem życia. „Ich model apologetyki jest antropologiczno-objawieniowy – mówiła prelegentka – rozum współpracując z wiarą unika pułapek irracjonalności, a wiara pomaga rozumowi nie zabłądzić. Apologetyka powinna łączyć prawdy chrześcijaństwa z ludzkim doświadczeniem, podkreślając moc świadectwa osobistego. Jan Paweł II podkreślał godność człowieka i naszą zdolność do poszukiwania prawdy. Jego własne doświadczenia, takie jak prześladowania i zamach na życie, były świadectwem jego niezłomnej wiary. Uważał, że rozum jest drogą do Boga, a filozofia pomaga zrozumieć wiarę. Wzywał do odnowy filozofii klasycznej, aby przeciwstawić się relatywizmowi, twierdząc, że każdy człowiek ma wrodzoną potrzebę poszukiwania prawdy”.

Porównując obu myślicieli mówiła, że „W swym dziele filozoficznym L’Action Blondel twierdził, że czysty rozum nie jest w stanie w pełni wyjaśnić rzeczywistości i potrzebujemy Bożej łaski, aby żyć pełnią życia. Uważał, że działanie jest mostem między myśleniem a bytem, podkreślając znaczenie wewnętrznego doświadczenia w poszukiwaniu transcendencji. Wielcy myśliciele, Jan Paweł II i Maurice Blondel, przedstawili wizję nowej apologetyki, która łączy wiarę i rozum. „Postrzegali te dwa – mówiła Sophia Lilin Wu – nie jako przeciwstawne sobie, ale jako współpracujące ze sobą. Ich podejście, nazwane antropologiczno-objawieniowym, rozpoczyna się od zrozumienia ludzkiej natury i patrzy na objawienie boskie jako na ostateczne spełnienie naszych najgłębszych pragnień. Obaj odrzucali stanowisko, że wiara i rozum są antagonistami, ukazując, że są dwoma aspektami tej samej rzeczywistości”.

Pochodzący z Indii Gnana Pragasam Derosi Raja z Papieskiego Uniwersytetu Salezjańskiego w Rzymie wniósł do sympozjum temat szczególnie aktualny i społecznie gorący – tożsamości płciowej i teorii gender. W jego analizie antropologia Wojtyły jawi się jako odpowiedź na współczesne zamieszanie antropologiczne, zakorzeniona w darze z siebie i jedności osoby. „Ciało nie jest jedynie środkiem do działania, lecz manifestacją ontologicznej i esencjalnej konkretności osoby – ludzkiego, osobowego ja”. W kontrze do teorii Judith Butler, Wojtyła – według autora – ukazuje ciało jako znak komunii i powołania do miłości. Raja zwrócił uwagę, że odrzucenie binarności płci prowadzi do „kryzysu tożsamości performatywnej” i błędów antropologicznych, które mogą podważać jedność osoby.

Seweryn Górecki z Papieskiego Uniwersytetu św. Tomasza z Akwinu w Rzymie zakończył sympozjum referatem o wymiarze misyjnym i dialogicznym. Górecki ukazał, że Jan Paweł II widział w religiach świata znaki duchowego poszukiwania człowieka, a zarazem możliwość przygotowania do przyjęcia Ewangelii. „Objawienie otwiera perspektywę na historię duchową człowieka, w której wszystkie religie wpasowują się i dają świadectwo jedności ludzkości naprzeciw wiecznego i ostatecznego przeznaczenia człowieka”. Odwołując się do postaci Matteo Ricciego i refleksji Mircei Eliadego, referent bronił tezy, że misyjność nie stoi w sprzeczności z szacunkiem, a wiara w Chrystusa nie wymaga wyparcia historii innych duchowych tradycji. Jan Paweł II, jego zdaniem, uczył równowagi: otwartości bez relatywizmu i wierności bez zamknięcia.

Wystąpienia zaprezentowane podczas sympozjum złożyły się na niezwykle ciekawy wielogłos wokół osoby ludzkiej – jej natury, powołania, miejsca w świecie, relacji z innymi i z Bogiem. Nić przewodnia nie została narzucona tematycznie, ale wyłoniła się naturalnie: człowiek jako istota pytająca, myśląca, wierząca, poszukująca sensu. Niezależnie od tego, czy mowa była o technologii, biologii, ciele, Tradycji czy religiach świata, wszyscy prelegenci mówili o człowieku, którego nie da się zrozumieć bez odniesienia do Boga. Jan Paweł II pozostaje dla młodego pokolenia przewodnikiem w tej drodze: nie tyle strażnikiem przeszłości, co prorokiem głębokiej, integralnej przyszłości.

W rozmowie po zakończeniu konferencji, laureat konkursu Seweryn Górecki przyznał, że jest osobą, dla której Jan Paweł II jest postacią historyczną i jedyne co zapamiętał z najmłodszych swoich lat, to śmierć papieża. Udział w konkursie niósł więc dla niego z sobą wyłącznie zagadnienie akademickie, intelektualne. „W pismach Jana Pawła II, w encyklikach czy dziełach filozoficznych możemy tak naprawdę odnaleźć głębię jego intelektu, która wykracza, przynamniej dla mnie, poza popularne odebranie Jana Pawła II jako wielkiego papieża, uniwersalnego przyjaciela, jak to podczas dzisiejszego sympozjum kolega z Nigerii powiedział, też skądinąd dogłębnie analizując jego nauczanie.

Mnie osobiście są bardzo bliskie słowa George’a Weigla, że spuścizna intelektualna Jana Pawła II zostanie dopiero doceniona wiele, wiele lat po jego śmierci. My tak naprawdę dopiero teraz zaczynamy rozumieć z jakim fenomenem w kontekście całej historii Kościoła i współczesnych pontyfikatów mieliśmy do czynienia. My do tej spuścizny oczywiście nie możemy podchodzić bezkrytycznie, ale ona, co chciałem przekazać w swoim artykule, doskonale rezonuje zarówno z wielkimi debatami intelektualnymi z filozofii, szczególnie jak w moim przypadku, gdy omawiałem kwestię z dziedziny fenomenologii religii, filozofii współczesnej dla nas, ale także współczesnej Janowi Pawłowi II, także z kwestiami historii Kościoła, praktykami, ale też polemikami, które na łonie Kościoła się odbywały. Jan Paweł II jest tutaj ważnym głosem, który bierze pod uwagę, to co było przed nim i stara się zastosować to do sytuacji współczesnej. W sytuacji pewnego napięcia pomiędzy religijnością a sekularyzmem współcześnie wydaje mi się, że myśl Jana Pawła II jest wciąż aktualna i wydaje mi się też, że ona wciąż do końca nie jest rozumiana. A jeżeli jest rozumiana, to bardzo powierzchownie. Dlatego zdecydowałem się tym zająć. Nie pretenduję do jakiegoś przełomu, ale robię to dla zrozumienia tej osoby, którą zewsząd czuję się otoczony. Nie chcę zatrzymać się na postaci z pomników, obrazów, ale chcę w zaangażowany sposób wejść w jego myśl”.

Konkurs wpisujący się w obchody pierwszej edycji rzymskich Dni Jana Pawła II był skierowany do studentów wszystkich cykli studiów na papieskich uniwersytetach Wiecznego Miasta. Uczestnicy zostali zaproszeni do przesłania artykułu naukowego związanego z tematem Dni, napisanego w języku włoskim lub angielskim. Zwieńczeniem pierwszej edycji wyjątkowej inicjatywy było właśnie to niezwykłe wydarzenie, czyli Międzynarodowe Sympozjum Studenckie na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie.