W Sadzie Pamięci, powyżej budynku, w którym mieści się Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej czytamy w inskrypcji zamieszczonej na pomniku poświęconym Rodzinie Ulmów: „Niech Ich ofiara będzie wezwaniem do szacunku i okazywania miłości każdemu człowiekowi! Byli synami i córkami tej ziemi. Pozostają w naszym sercu”.

Narodowy Dzień Pamięci Polaków Ratujących Żydów pod okupacją niemiecką przypada 24 marca. Właśnie tego dnia, 79 lat temu, niemieccy żandarmi rozstrzelali rodzinę Ulmów z Markowej na Podkarpaciu za ukrywanie Żydów. Dzień ten jest wyrazem pamięci o wszystkich Polakach, którzy mimo grążącej za to kary śmierci nieśli pomoc ludności żydowskiej. Święto zostało ustanowione przez polski parlament i jest obchodzone od 2018 r.

W uroczystościach wziął udział prezydent RP Andrzej Duda wraz z małżonką, który zainaugurował działalność Komitetu Obchodów Towarzyszących Beatyfikacji Rodziny Ulmów. „Byli w Polsce podczas II wojny światowej ludzie, którzy głęboko w sercu wpisane mieli niezwykłą odwagę, ideały człowieczeństwa, szacunku dla życia, dla drugiego człowieka, miłości bliźniego – mówił Andrzej Duda. (…) – Tutaj, w Markowej pochylamy głowy przed tymi, którzy zostali zamordowani. Dziękujemy im, ich rodzinom, za niezwykły dar człowieczeństwa i poświęcenia; za dar dla Rzeczypospolitej, jakim była pomoc drugiemu człowiekowi” – podkreślił prezydent. Powiedział też, że „tutaj, w Markowej, mimo zbrodni i przerażenia, jakie musiała ona wywołać, ci spośród Żydów, którzy byli ukrywani, w większości przetrwali. Ludzie nie zaprzestali udzielania pomocy”.

W uroczystości wziął udział rektor UPJPII ks. prof. dr hab. Robert Tyrała wraz z przedstawicielami wspólnoty akademickiej UPJPII - Martą Mastyło, rzecznikiem prasowym UPJPII, Krzysztofem Mleczko, kierownikiem Biura Organizacji UPJPII i Rafałem Boberem, którzy po głównej uroczystości odwiedzili wraz z Rektorem także parafialny cmentarz, by pomodlić się przy grobie rodziny Ulmów.

W tym roku dzień pamięci miał wyraz szczególny, dobiegł bowiem końca proces beatyfikacyjny męczeńskiej rodziny Ulmów. Zgodnie z decyzją papieża Franciszka na 10 września 2023 r. zaplanowana jest w Markowej beatyfikacja Józefa i Wiktorii Ulmów oraz siedmiorga ich dzieci.

Na Ścianie Pamięci znajdującej się przed Muzeum przedstawiciele rodzin odsłonili pięć kolejnych symbolicznych tabliczek poświęconych pamięci osób ratujących Żydów: Stefanii i Antoniego Wawrzaszków, Marii i Szymona Fołtów oraz ich dzieci: Aleksandry, Bronisławy, Antoniego i Władysława, Marii i Ludwika Kilianów, Karoliny i Jana Kilianów oraz Piotra Kapłona. Uczestnicy wysłuchali wykładów, które wygłosili: ks. Witold Burda, postulator procesu beatyfikacyjnego Rodziny Ulmów, Maria Ryznar-Fołta, przewodnicząca Rady Gminy Markowa i dr Mateusz Szpytma, wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej, który wystąpił z odczytem na temat Ulmowie – dziedzictwo Polski.

W Markowej od siedmiu lat funkcjonuje Muzeum Polaków Ratujących Żydów im. Rodziny Ulmów. Jest to pierwsza instytucja muzealna poświęcona Polakom, którzy z narażeniem życia nieśli pomoc prześladowanym w czasach niemieckiej okupacji Żydom. Działająca przy Muzeum w Markowej Akademia Sprawiedliwych od roku współpracuje z Uniwersytetem Papieskim Jana Pawła II w Krakowie m.in. organizując sympozja w siedzibie UPJPII. 22 marca 2023 r. Akademia Sprawiedliwych i Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie usankcjonowały wspólne działania podpisując porozumienie o współpracy.

 
Źródło: KAI, IPN

Galeria