Przedstawiamy cykl publikacji wydanych przez Wydawnictwo Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni w roku 2022. Publikacje powstały w ramach projektu Międzysektorowe wyzwania: specjalista ds. ochrony dóbr kultury na wypadek sytuacji kryzysowej i wojny – opracowanie programu studiów podyplomowych, dedykowanych pracownikom działającym na pograniczu dziedzin, realizowanym przez Akademię Marynarki Wojennej w Gdyni, Stowarzyszenie Willa Decjusza oraz Instytut Kultury Willa Decjusza w ramach Programu Edukacja finansowanego ze środków EOG. W przygotowanych publikacjach grono wybitnych autorów przedstawiło zagadania ochrony dóbr kultury w konfliktach zbrojnych i sytuacjach kryzysowych perspektywy nauk prawnych, administracyjnych, bezpieczeństwa, obronności, konserwacji, archeologii oraz zarządzana kryzysowego i ratownictwa.

Ochrona dóbr kultury na wypadek sytuacji kryzysowych lub konfliktu zbrojnego to zagadnienie interdyscyplinarne, na które składa się wiele dziedzin nauki, jak również obowiązki wynikające z zapisów umów międzynarodowych i zapisów prawa krajowego. Ochrona ta realizowana jest w dwóch płaszczyznach: pierwszą stanowi konflikt zbrojny, jej zasady regulują konwencje międzynarodowe. Nakładają na walczące strony zobowiązania, których nieprzestrzeganie oraz łamanie skutkuje poniesieniem odpowiedzialności karnej. Drugą płaszczyzną ochrony dóbr kultury jest sytuacja kryzysowa. Mogą ją tworzyć czynniki naturalne (powódź, pożar, wiatr, katastrofy naturalne) lub działalność człowieka (katastrofy budowlane, awarie, akty wandalizmu, terroru, niszczenia, kradzieży itp.). Zaplanowanie i organizacja ochrony na wypadek ich wystąpienia należy do właściciela, zarządcy lub opiekuna obiektu zabytkowego lub budynku zawierającego zabytkowe ruchomości. Realizowana jest na podstawie zapisów prawa wewnętrznego, we współpracy z służbami mundurowymi, ratunkowymi i uzgadniana z Wojewódzkimi Konserwatorami Zabytków. Pomysłodawcy projektu, i jednocześnie redaktorzy kompendium kierując się tym podziałem przygotowali dwutomową monografię. Jej pierwszy tom zawiera treści wprowadzające oraz poświęcone sytuacjom kryzysowym, tom drugi w swej tematyce skoncentrowany jest na zagadnieniach międzynarodowych, konfliktach zbrojnych oraz polskich doświadczeniach w misjach poza granicami kraju. Pozycjami uzupełniającymi są zbiór instrukcji i kazusów, zbiór dokumentów międzynarodowych oraz zbiór dokumentów polskich. Opracowane kazusy i instrukcje stanowią materiał poszerzający i wskazujący na praktyczne stosowanie treści zawartych w monografii. Dwa tomy źródeł tworzą praktyczne narzędzie, z którego korzystać mogą zarówno pracownicy administracji, właściciele i zarządcy zabytków, służby mundurowe jak i pracownicy naukowi i studenci. Autorzy podjęli się trudu przetłumaczenia po raz pierwszy na język polski. szeregu dokumentów międzynarodowych, w tym pism z misji w Iraku, Afganistanie, Syrii, Bałkanów, wyroków MTS, Rady Europy.

Jest to jedyne tak szerokie i wielotomowe opracowanie tego zagadnienia, jakie obecnie dostępne jest na rynku wydawniczym.

Pomysłodawczynią i kierownikiem projektu była dr Katarzyna Góralczyk, pracownik Wydziału Historii i Dziedzictwa Kulturowego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, ekspert ds. bezpieczeństwa dziedzictwa kulturowego, w szczególności ochrony dóbr kultury na wypadek konfliktów zbrojnych i sytuacji kryzysowych.

Publikacje w formie e-booków (pdf) można pobrać bezpłatnie na stronie internetowej Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni.

• Monografia Ochrona dób kultury w sytuacjach kryzysowych i konfliktach zbrojnych, red. Katarzyna Góralczyk i Marta Szuniewicz-Stępień (tom I)
  
• Monografia Ochrona dób kultury w sytuacjach kryzysowych i konfliktach zbrojnych, red. Katarzyna Góralczyk i Marta Szuniewicz-Stępień (tom II)
  
• Ochrona dób kultury w sytuacjach kryzysowych i konfliktach zbrojnych. Kazusy i instrukcje, red. Katarzyna Góralczyk i Marta Szuniewicz-Stępień
  
• Ochrona dób kultury w sytuacjach kryzysowych i konfliktach zbrojnych. Wybór źródeł krajowych, red. Katarzyna Góralczyk, Krzysztof Sałaciński, Marta Szuniewicz-Stępień
  
• Ochrona dób kultury w sytuacjach kryzysowych i konfliktach zbrojnych. Wybór źródeł międzynarodowych, red. Katarzyna Góralczyk, Marek Lemiesz, Marta Szuniewicz-Stępień