Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie, Powiat Dębicki, Parafia Rzymskokatolicka pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Brzostku oraz Katedra Historii XIX i XX w. Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie zapraszają na uroczystość odsłonięcia pomnika żołnierzy Armii Krajowej w Brzostku.
 

Uroczystość odbędzie się 14 lutego 2023 r. w Brzostku. 
Program uroczystości:

• 10.00 Msza Św. w kościele pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Brzostku
• 11.00 Odsłonięcie i poświęcenie pomnika żołnierzy Armii Krajowej - bohaterów Ziemi Brzosteckiej 
• 11.20 Przemówienia zaproszonych gości
• 11.30 Złożenie kwiatów

Budowa pomnika została zrealizowana przez: Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie, Powiat Dębicki i Parafię Rzymskokatolicką w Brzostku z inicjatywy ks. Bogdana Stanaszka z Instytutu Historii Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, koordynatora prac.
 

Mjr Ludwik Drożański (1890–1944)

Urodził się 24 czerwca 1890 r. w Brzostku. Był synem Jakuba i Teresy z domu Mika. Do 12 roku życia mieszkał z rodzicami i ukończył Szkołę Ludową w Brzostku. Następnie podjął naukę w III Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego w Krakowie, gdzie w 1911 r. zdał maturę. Wcześniej zmarł mu ojciec (17 maja 1908 r.). Przez trzy semestry studiował prawo w Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, a jednocześnie ukończył jednoroczny kurs handlowy w tamtejszej Akademii Handlowej. W dn. 19 czerwca 1915 r. w Tarnowie zawarł ślub z Marią Lach. Mieli dwoje dzieci: Alicję (ur. 10 maja 1916 r.) i Jana (10 maja 1919 r.). Od 22 czerwca 1915 r. służył w wojsku austro-węgierskim, a 10 lipca 1918 r. otrzymał 6-miesięczny urlop. Od 10 lipca 1918 r. pracował w Starostwie Powiatowym w Pilźnie. 1 czerwca 1919 r. został przyjęty do Policji Państwowej jako zastępca komendanta powiatowego w Chrzanowie. Kolejno pełnił funkcje komendanta powiatowego policji w Jaśle (od 15 grudnia 1920 r.) i  Tarnowie (od 15 maja 1924 r.). W latach 1935-1936 był zastępcą komendanta Policji Państwowej Miasta Stołecznego Warszawy, a następnie komendantem Policji Państwowej Miasta Krakowa (1936-1939). Został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Niepodległości oraz Brązowym Medalem za Długoletnią Służbę.

We wrześniu 1939 r. wraz z podwładnymi ewakuował się do Rumunii, gdzie go internowano w miejscowości Pitesti. Jego żona i syn zostali aresztowani w Krakowie przez Gestapo za pomoc osobie ukrywającej się przed Niemcami. Żona trafiła do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück, a syn do KL Auschwitz, gdzie poniósł śmierć. Drożański wrócił do Krakowa po napaści Niemiec na ZSRR i zamieszkał wraz z córką przy ul. Siemiradzkiego 9. Musiał zgłosić się do pracy w granatowej policji (za odmowę podjęcia służby byłym policjantom groziła śmierć). Od września 1941 r. pełnił funkcję zastępcy komendanta miejskiego Policji Polskiej w Krakowie, w której współtworzył struktury konspiracyjne współpracujące z ZWZ – AK. Członkowie siatki m.in. świadczyli pomoc Żydom z getta oraz dostarczali informacji wywiadowczych. W 1942 i 1943 r. nastąpiły aresztowania ok. 40 policjantów przynależnych do konspiracji. 21 marca 1944 r. do więzienia trafił mjr Ludwik Drożański. Po śledztwie, w którym Niemcy stosowali tortury, został rozstrzelany w lipcu 1944 r. na krakowskich Krzemionkach (Płaszów). Jest patronem Komendy Wojewódzkiej Policji w Krakowie.
 

Władysław Alfred Miciek (1912–1944)

Urodził się 23 maja 1912 r. w Brzostku jako syn Józefa i Zofii z domu Płaziak. Był trzynastym, spośród czternaściorga dzieci, przy czym troje z nich zmarło w młodym wieku. Rodzina, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, przeniosła się na Pomorze. Władysław w 1933 r. ukończył 3-letnią Państwową Szkołę Ogrodniczą w Białej. Następnie odbył kurs podchorążych, a 17 września 1934 r. został przeniesiony do rezerwy. W 1937 r. ukończył Państwową Szkołę Ogrodniczą (Wydział Ogrodnictwa Ozdobnego) w Poznaniu. Był żonaty z Heleną z Domańskich; dzieci nie mieli. W kampanii wrześniowej służył w 21 Dywizji Piechoty Górskiej jako dowódca plutonu i kompanii czołgów. 20 września 1939 r. dostał się do niewoli niemieckiej, ale 25 września udało mu się zbiec i przekraść na Węgry. W styczniu 1940 r. dotarł do Paryża, a w lutym 1940 r. został przydzielony do 9 pułku 3 Dywizji Piechoty. Po upadku Francji udało mu się ewakuować do Anglii (22 czerwca). Jako ochotnik zgłosił się do służby w kraju i przeszedł szkolenie dywersyjne. Do 5 maja 1942 r. służył w Brygadzie Spadochronowej. Otrzymał awans na porucznika ze starszeństwem od 25 stycznia 1943 r. W nocy z 25/26 I 1943 r. został zrzucony na spadochronie 16 km na wschód od Łowicza. Po aklimatyzacji przydzielono go do Kedywu Podokręgu Rzeszów AK jako oficera dywersji Inspektoratu Rejonowego Rzeszów (maj 1943 r.). W konspiracji używał pseudonimów: „Młot”, „Szpak”, „Mazepa”, „Wojewoda”, vel Władysław Orłowski, vel Jan Kobudziński. 5 maja 1944 r. został mianowany zastępcą szefa Kedywu Podokręgu Rzeszów. Prowadził szkolenia dowódców obwodów i komendantów placówek AK z Podokręgu oraz członków zespołów dywersyjnych Obwodu Dębica. Dowodził odbiorem zrzutu w Gwoźnicy Górnej (4/5 I 1944 r.). Wśród kolejarzy w Rzeszowie zorganizował oddział sabotażowy. W dniu 30 stycznia 1944 r. brał udział w ostrzelaniu pociągu niemieckiego w lesie miedzy Dębicą a Czarną, a 15 marca 1944 r. dowodził udaną akcją likwidacji nacjonalisty ukraińskiego, szefa policji kryminalnej w Kolbuszowej. W kwietniu 1944 r. współorganizował akcję „Jula” polegającą na paraliżowaniu komunikacji niemieckiej. W jej ramach wraz z żołnierzami batalionu „Zośka” uczestniczył w wysadzeniu w powietrze mostu na Wisłoku koło Tryńczy i przepustu kolejowego obok Rogóżna, a także przepustu pod przejeżdżającym pociągiem w Nowosielcach. W maju brał udział w przygotowaniach do odbicia aresztowanego płk. Józefa Spychalskiego, komendanta Okręgu AK Kraków, ale akcja została odwołana. Pod koniec lipca wyjechał służbowo do Warszawy, gdzie zastał go wybuch powstania. Zginął na ul. Elektorskiej na odcinku zajmowanym przez batalion „Zośka”. Został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari 5 kl.
 

Ppor. rez. Józef Marcin Matuszewski (1907–1942)

Urodził się 25 lutego 1907 r. w Kołaczycach, był synem Józefa i Marii z domu Wiejowska. W 1928 r. ukończył Seminarium Nauczycielskie w Krośnie i zdał egzamin dojrzałości. Od 15 sierpnia 1929 do 28 czerwca 1930 r. zdobywał wiedzę wojskową w Batalionie Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 10 w Nisku. Następnie pracował jako nauczyciel szkół powszechnych (m.in. w Jastrzębi w gminie Oporów i Żninie oraz Żmigrodzie w powiecie jasielskim). Był kawalerem. Systematycznie odbywał ćwiczenia wojskowe podnosząc swoje kwalifikacje, w 1933 r. jako dowódca plutonu c.k.m. uzyskał stopień podporucznika rezerwy. W Kołaczycach należał do Towarzystwa Oświatowo-Społecznego „Ostoja” (zarejestrowane w 1935 r.), które zorganizowało drużynę piłkarską, założyło sklep spółdzielczy, wystawiało przedstawienia teatralne. Wielu członków tej organizacji podjęło później działalność konspiracyjną. W 1939 r. Józef Matuszewski został kierownikiem Szkoły Powszechnej w Brzostku. Był jednym z organizatorów i od kwietnia 1940 r. dowódcą placówki Związku Walki Zbrojnej Kołaczyce „Kukułka”. Wiosną 1941 r. Gestapo wykryło punkt kolportażu prasy podziemnej, w wyniku czego nastąpiły aresztowania (13 marca 1941 r.), a wśród zatrzymanych był Józef Matuszewski. Po śledztwie wywieziono go do obozu koncentracyjnego w Auschwitz-Birkenau. Otrzymał numer 11309. Został zamordowany 14 czerwca 1942 r.
 

Franciszek Kuraś (1896-1943)

Urodził się 9 października 1896 r. w Wiśniowej koło Strzyżowa. Był synem Antoniego i Anny z domu Winiarska. Ukończył I Gimnazjum w Tarnowie, a następnie odbył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (1917-1926). W okresie studiów jego rodzice mieszkali w Siedliskach-Bogusz. Po zakończeniu edukacji pracował jako naczelnik Urzędu Celnego w Katowicach, a następnie w Bielsku. Wraz z żoną Natalią z domu Wawryka i dziećmi mieszkał w Mysłowicach i w Wapiennicy. Po rozpoczęciu kampanii wrześniowej w związku z ewakuacją urzędu w pierwszych dniach września przybył do Brzostku, gdzie u dziadków przebywała jego rodzina. Razem z najbliższymi wyruszył na wschód za Przemyśl, skąd na początku października wrócili do Brzostku. Franciszek pracował w Spółdzielni „Społem” i prowadził placówkę Polskiego Komitetu Opiekuńczego w Brzostku, organizując pomoc dla wysiedleńców. Wiosną 1940 r. związał się z konspiracją, używał pseudonimu „Kruk”. Pełnił funkcję kierownika kolportażu prasy podziemnej w Inspektoracie AK Krosno. W 1943 r. na przełomie czerwca i lipca wraz z żoną przeniósł się do Gogołowa, obejmując gospodarstwo po szwagrze, rotm. Aleksandrze Wawryce, którego zastrzelili gestapowcy. Często wyjeżdżał i nocował poza domem. Na skutek aresztowań w Rzeszowie Niemcy wpadli na trop trasy kurierskiej Rzeszów-Jasło, którą dostarczano konspiracyjną prasę. Franciszek Kuraś został aresztowany 17 września 1943 r. w Gogołowie i po śledztwie wywieziony do KL Auschwitz-Birkenau (2 października 1943 r.). Otrzymał numer 153352. Zginął w obozie 21 grudnia 1943 r.

Biogramy: ks. prof. dr hab. Bogdan Stanaszek

Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Rzeszowie