Konferencja naukowa zorganizowana przez Fundację „Dzieło Nowego Tysiąclecia” w Warszawie i Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie w Domu Arcybiskupów Warszawskich podjęła gorący temat „Polska, Ukraina, Europa” rozpatrując go przez pryzmat nauczania Jana Pawła II. Konferencja odbywała się w ramach obchodów tegorocznego XXII Dnia Papieskiego, przypadającego 16 października br., któremu przyświeca hasło „Blask prawdy”. Jest to tytuł a zarazem pierwsze słowa encykliki Jana Pawła II z 1993 roku.

W słowach powitania gości metropolita warszawski kardynał Kazimierz Nycz przypomniał cele Fundacji, m.in. program stypendialny, coroczne organizowanie Dnia Papieskiego jako próby ponownego odczytywania papieskiego nauczania, przyznawanie najważniejszej nagrody Kościoła katolickiego w Polsce – Nagrodę TOTUS TUUS, której tegorocznych laureatów poznamy 15 października br., i właśnie to sympozjum, poruszające najważniejsze współczesne problemy.

Myśmy mówili o papieżu i pontyfikacie w formie przyczynkowej, jakby wszyscy znali ten pontyfikat, za długo byliśmy na poziomie kremówek, a trzeba dotknąć aktualności tego pontyfikatu – mówił kardynał Nycz. Zaakcentował jak ważne i wymagające naszej uwagi są dziś encykliki: Veritatis splentor, Redemptor hominis czy adhortacje o Europie. Temat sympozjum rodził się, gdy nad Ukrainą zaczęły „gromadzić się chmury”, zadawano sobie pytanie, czy w nauczaniu papieskim było coś co mogłoby być fundamentem mówienia i myślenia o Europie, a jednocześnie co byłoby przestrogą na nasze czasy – powiedział kardynał Nycz.

Słowo do uczestników spotkania wygłosił rektor UPJPII, ks. prof. Robert Tyrała, który Fundację „Dzieło Nowego Tysiąclecia” określił jako „żywy pomnik Jana Pawła II z ludzkich serc”. Przypomniał też rozpoczęcie nowego roku akademickiego 17 września 2021 roku w afiliowanym do UPJPII Wyższym Seminarium Duchownym we Lwowie-Brzuchowicach, kiedy to w przemówieniu do studentów Rektor przywołał słowa jakie padły tam, właśnie we Lwowie, a zostały wypowiedziane przez polskiego papieża 20 lat wcześniej w dniu 26 czerwca 2001 roku: „Duc in altum! Wypłyń na głębię, wypłyń na głębię lwowski Kościele łaciński! Pan jest z Tobą! Nie lękaj się trudności, które także dzisiaj stają na twej drodze. Z Chrystusem odniesiesz zwycięstwo! Odważnie dąż do świętości: w niej kryje się niezawodna obietnica prawdziwego pokoju i trwałego postępu”.

Jakże te słowa są aktualne po 24 lutego 2022 roku po inwazji Rosji na Ukrainie, jakże one dzisiaj nic nie straciły na ważności i są w istocie wypowiedziane przez człowieka, który umiał czytać znaki czasu. Zresztą cała treść ówczesnej homilii papieża miała przesłanie: niech rozleje się przebaczenie. W ostatnim czasie Polacy tak bardzo dobrze zdali egzamin z człowieczeństwa i wiary. Nie tylko się modlimy i zabiegamy o pokój, ale czynem miłosiernym pokazujemy drogę do rozwiązania tej bezsensownej wojny. Ciągle też zabiegamy o pojednanie jako jedyną drogę do rozwiązania wszystkich konfliktów. Dziękuję, że dzisiaj zatrzymamy się także, z okazji Dnia Papieskiego, nad tym wyjątkowym tematem, i że on znów, i z taką mocą, będzie kolejnym sygnałem do budowania cywilizacji miłości. [PEŁNY TEKST WYSTĄPIENIA]

To, co dzieje się na Ukrainie jest absolutnie ważne dla całego świata i co do tego nie ma żadnych wątpliwości – mówiono podczas konferencji, którą prowadził o. prof. Jarosław Kupczak OP, członek Rady Fundacji „Dzieło Nowego Tysiąclecia”, a zarazem pracownik naukowy Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. Mówiono o Janie Pawle II, jako o papieżu, który nie tylko czytał, ale także kształtował znaki czasu, jak też o roli Kościoła w procesie dialogu i pojednania polsko-ukraińskiego, poruszony był temat teologii „Majdanu” w kontekście wojny na Ukrainie.

Wykład pt. Papież, który nie tylko czytał, ale także kształtował znaki czasu wygłosił po ukraińsku prof. Myrosław Marynowycz z Ukraińskiego Uniwersytetu Katolickiego we Lwowie, więzień sowieckich łagrów. Już sam początek pontyfikatu Jana Pawła II niósł wielką nadzieję – wspominał prof. Marynowycz – a słynne słowa, które głosił z taką mocą: „Nie lękajcie się!”, „Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze Ziemi” koiły spragnione wolności serca, w tym także serca więźniów politycznych breżniewskich czasów, do których należał prof. Marynowycz.

Papież delikatnie, ale stanowczo przeciwstawiał się moskiewskim konstrukcjom ideologicznym w kwestii obchodów 1000-lecia chrztu Rusi Kijowskiej. Ukraińcy byli upokorzeni faktem, że oficjalne obchody odbywały się w Moskwie, a nie w Kijowie – przypominał prof. Marynowycz. Ponadto przeprowadził udane negocjacje z Gorbaczowem, w wyniku których Kościół greckokatolicki na Ukrainie stał się w 1989 r. legalny, mimo oporu patriarchatu moskiewskiego. Profesor zwrócił również uwagę na rolę papieża w kontekście relacji z Polską i polsko-ukraińskiego procesu pojednania. To mój papież. Był dla mnie świętym już na długo przed śmiercią. Nie tylko odczytywał znaki czasu, ale je kształtował – konkludował prof. Marynowycz.

Tezę, że Kościół katolicki odgrywa kluczową tezę w procesie polsko-ukraińskiego pojednania postawił prof. Marek Melnyk z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, zaangażowany w proces pojednania polsko-ukraińskiego.

W gronie prelegentów byli także: prof. dr hab. Grzegorz Przebinda z Instytutu Filologii Wschodniosłowiańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego i o. dr Wojciech Surówka OP, były dyrektor Instytutu Nauk Religijnych w Kijowie. Wszystkich łączyło jedno przekonanie, że trzeba byłoby prawdziwie wrócić do tego co mówił Jan Paweł II, bo to konieczny do odczytywania na nowo program kulturowo-cywilizacyjny.

Jako badacz dziejów Rusi Kijowskiej prof. Przebinda dzielił się przekonaniem, że jeśli Rosja miała jakiekolwiek prawo do tego dziedzictwa, to przez tą wojnę wyrzekła się go na dobre, moskiewskie prawosławie się skompromitowało, jest niewielka ilość głosów przeciwko wojnie, hierarchowie ją popierają. Należałoby wrócić do ukraińskiego nauczania Jana Pawła II i dzisiaj konieczne byłoby uważne rozpoznanie jak może ono pomóc w dążeniu Ukrainy ku chrześcijańskiej, humanistycznej Europie.

Dominikanin, o. Wojciech Surówka mówił z kolei o absolutnej wyjątkowości społeczeństwa obywatelskiego na kijowskim Majdanie. Wrócił też do słów papieża z 2001 r., który w czasie pielgrzymki nazwał Kijów „matką słowiańskiego chrześcijaństwa w Europie Wschodniej”. „Światłością Ukrainy bądź ty, Kijowie” mówił wówczas Jan Paweł II, a jak zauważa o. Surówka, papież widział światło, które ściele się po ziemi ukraińskiej, światło dla Ukrainy – tej ziemi, ale które z tej ziemi będzie też promieniować na innych.

Zapis wideo

Zobacz też
Za długo byliśmy na poziomie kremówek – konferencja z okazji Dnia Papieskiego (KAI)

Zdjęcia
Fundacja „Dzieło Nowego Tysiąclecia” (Flickr)

Fot. Hubert Szczypek, Sabina Dziakun (z wyjątkiem fot. 10)