Sprawozdanie z Interdyscyplinarnego Sympozjum Ogólnopolskiego XIV editio Cracoviensis Cogitationis Ecclesialis „Kościół w świecie. Świat w Kościele” Kraków, 6–7 marca 2023 r.

Kościół ma swoją naturę teandryczną, czyli charakter boski i ludzki. Ta prawda od zarania dziejów była obecna w chrześcijaństwie. Natura boska i ludzka w Chrystusie, „Kościół” i „świat” – te dwie rzeczywistości się wzajemnie przenikają. Pozwalają one poznać siebie wzajemnie. Ta doktryna była obecna także w Biblii – np. „Objawiłem imię Twoje ludziom, których mi dałeś ze świata (…) świat ich znienawidził za to, że nie są ze świata, jak i Ja nie jestem ze świata.” (J 17, 6.14). O niej pamiętali również Ojcowie Soboru Watykańskiego II (1962-1965). Wymowne są szczególnie dwie konstytucje: Lumen gentium (dogmatyczna) oraz Gaudium et spes (ukazująca rolę Eklezji „w świecie współczesnym”). Aggiornamento (wł. „uwspółcześnienie”) nabiera nowe znaczenie. Zostało ono dostrzeżone przez organizatorów ostatniej konferencji naukowej, którą zorganizowali: Komitet Nauk Teologicznych Polskiej Akademii Nauk oraz Instytut Teologii Fundamentalnej, Ekumenii i Dialogu na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie, miejscu, gdzie żyło wielu świętych i błogosławionych, a także święty papież Polak, oraz o wartości historycznej i narodowej.

W pierwszy dzień trwania tej konferencji naukowej obrady uroczyście otworzył ks. prof. dr hab. Robert Tyrała, rektor Uniwersytetu Jana Pawła II w Krakowie. Po nim przywitał gości o. prof. dr hab. Andrzej Napiórkowski OSPPE, dyrektor Instytutu Teologii Fundamentalnej, Ekumenii i Dialogu na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie oraz kierownik Katedry Eklezjologii na tej uczelni. Ojciec profesor krótko wprowadził słuchaczy w podjętą tematykę.

Początkowe wystąpienia miały charakter egzegetyczny. Tę część poprowadził ks. prof. dr hab. Tadeusz Dzidek, kierownik Katedry Chrystologii na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie. Jako pierwszy wystąpił ks. prof. dr hab. Mirosław Wróbel z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w Lublinie. Ten uczony wygłosił prelekcję pt. Wizja świata w judaizmie Drugiej Świątyni, uobecniając biblijność (Stary Testament) jako element topiki teologicznego zagadnienia w myśl referowanej tematyki. Następnie wspomniane przez poprzedniego prelegenta zagadnienia uzupełnił ks. dr hab. Bartosz Adamczewski, profesor Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Tytuł jego referatu to: Potencjał przemiany świata w listach św. Pawła. Później mowę zatytułowaną Apokaliptyka pierwotnego Kościoła lekarstwem dla człowieka XXI wieku wygłosił ks. dr Bogdan Kulik MSF z Poznania. Ujęcie systematyczne zaplanowanej przez organizatorów problematyki przedstawił wspomniany wcześniej o. prof. Andrzej Napiórkowski OSPPE, podejmując temat Kościół przestrzenią i hermeneutą Objawienia Bożego. Ten kierownik Katedry Eklezjologii na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie wyjaśnił, jaką rolę i miejsce zajmuje Kościół w relacji do Objawienia Bożego. Jest on miejscem działania Trójcy Świętej. Kolejnym prelegentem był ks. prof. dr. hab. Arkadiusz Wuwer z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, który przedstawił referat pt. Ewolucja rozumienia świata i relacji do niego w dokumentach społecznych Koscioła, po którym uczestnicy tej konferencji podjęli owocną dyskusję. W niej głos z publiczności zabrał prof. dr hab. Krzysztof Leśniewski, pracownik Katedry Teologii Prawosławnej z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, odwołujący się do Ojców Kapadockich.

Po krótkiej przerwie kolejną sesję poprowadził o. Marek Chojnacki OCist oraz wystąpił ks. prof. dr hab. Paweł Bortkiewicz z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu z referatem Wkład chrześcijaństwa w moralny porządek świata. Ten teolog stwierdził, iż Kościół pełni bardzo ważną rolę w kształtowaniu postaw odnośnie etyki, a także to, iż ta rola chrześcijaństwa nie może być zapominana we współczesnym świecie. Zagranicznym gościem tego dnia był ks. dr Michael Kahle, który od 2015 roku pracuje w Kongregacji ds. Kultu i Dyscypliny Sakramentów w Watykanie. Wygłosił on referat nt. Joseph Ratzingers Blick auf das Geschenk des Christentums an die Welt, poczas którego przekazał on słuchaczom, że chrześcijaństwo jest darem dla świata. Kolejnym ważnym motywem podczas jego prelekcji było poświęcenie zagadnienia myśli zmarłego w 2022 r. Papieża Emeryta, Benedykta XVI. Tę sesję miała zakończyć prof. dr hab. Jana Moricova, pochodząca ze Słowacji. Jej wystąpienie miało nosić tytuł: Maryja jako wzór relacji człowieka z Bogiem. Niestety, z powodów osobistych pani profesor nie przybyła na sympozjum. Zamiast niej swoją prelekcję wygłosił profesor filozofii, Anton Adam, z Bratysławy na Słowacji pt. Ekologia Jana Pawła II, Benedykta XVI i Franciszka, czyli trzech ostatnich papieży. Spotkanie zakończono wymianą poglądów podczas dyskusji.

Zjednoczenie elementu boskiego z ludzkim Kościoła miało miejsce w Sanktuarium św. Jana Pawła II w Krakowie (Łagiewnikach), skąd orędzie o Bożym Miłosierdziu głosiła światu jako przedstawicielka Kościoła św. s. Faustyna Kowalska, a później także biskup krakowski, następnie będący biskupem Rzymu, św. Jan Paweł II. Odprawiono tam mszę świętą. Goście zostali również oprowadzeni po tamtejszym świętym miejscu. Poniedziałkowy wieczór uświetnił koncert pod patronatem mec. Stanisława Kłysa oraz przygotowany przez Ojców Paulinów ze Skałki w Krakowie Wieczór teologów.

Drugi dzień trwania konferencji rozpoczęto Eucharystią na Skałce w Krakowie. Przewodniczył jej Przeor klasztoru, o. Mariusz Tabulski OSPPE. Następnie obrady wtorkowej sesji rozpoczął o. prof. dr hab. Andrzej Napiórkowski OSPPE.

Tę część poprowadził ks. dr Bogdan Kulik MSF. Pierwszym prelegentem w drugi dzień obrad konferencji naukowej był ks. dr Wojciech Węckowski z Wyższego Seminarium Duchownego w Pelplinie. Wygłosił on referat pt. Wiara-media-Kościół, w którym przekazał, jakie zagrożenia dla współczesnych dzieci i młodzieży mogą nieść media. Zgodnie z zasadą interdyscyplinarności naukowej o roli rodziny w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa opowiedział mgr inż. Wiesław Nowak, będący właścicielem rodzinnej firmy Novmar. Przedstawił on referat pt. Czego oczekują przedsiębiorcy od teologów? Na niniejszej konferencji poruszono również zagadnienie kryzysu wojennego. W tą koncepcję miały się wpisać dwa wystąpienia: ks. prof. dr. hab. Piotra Morciniec z Uniwersytetu Opolskiego w Opolu (Chrześcijanie wobec wojny) oraz ks. dr. Vasyla Pidhirskyi z Mukachevo na Ukrainie (La guerra in Ucraina come consequenza di „Russkij mir”). Niestety, ks. prof. Piotr Morciniec nie przybył na spotkanie. Ukraiński duchowny  przekazał po włosku referat o tragizmie wojny, roli, jaką pełnią i powinni pełnić wyznawcy Chrystusa Pana podczas trwania konfliktów zbrojnych. Ks. dr Vasyl Pidhirskyi skierował uwagę słuchaczy na implikacje, jakie niesie w sobie uobecniona koncepcja „Russkiego miru” (ros. „rosyjskiego świata”), odnosząca się do problemu etnofiletyzmu. Kwestie politologiczne podjął także na konferencji naukowej prezydent Andrzej Sadowski z Centrum im. A. Smitha w Warszawie, wygłaszając referat pt. Po co Polakom i gospodarce to państwo? Następnie odbyła się dyskusja, podczas której w polemikę z prezydentem Sadowskim wdał się ks. dr hab. Jan Dziedzic, prof. UPJPII i dziekan Wydziału Teologicznego na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie.

Kolejnej części przewodził ks. prof. Paweł Bortkiewicz. Zagadnienie sakralizacji sztuki podjęli dr hab. Bogusław Podhalański, prof. Politechniki Krakowskiej (O więcej transcendencji w strukturze architektonicznej) oraz ks. dr Lucjan Bartkowiak CR z Krakowa (Wnętrze świątyni: objawienie prawdy o Bogu i o świecie). Podczas pierwszego z nich słuchacze mogli poznać architekturę rozlicznych cerkwi na Świętej Górze Athos, zaś w kolejnym podziwiali wystąpienie wraz z prezentacją multimedialną o rzymskich mozaikach z przedstawieniem Chrystusa Erchomenosa.

Wnioski z dwóch dni konferencji zebrano podczas dyskusji, kończącej to wydarzenie. Na niniejszej konferencji doceniono rolę interdyscyplinarności w teologii. Pojawiły się wnioski: Kościół i świat są Bogu potrzebne oraz wzajemnie się współprzenikają.

Łukasz Henk
student licencjatu kanonicznego
na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II
w Krakowie

Galeria