Słuchaj, kiedy stuk młotów miarowy i tak bardzo swój 
przenoszę wewnątrz ludzi, by badać siłę uderzeń – 
słuchaj, prąd elektryczny kamienistą rozcina rzekę – 
a we mnie narasta myśl, narasta dzień po dniu, 
że cała wielkość tej pracy znajduje się wewnątrz człowieka. 
Karol Wojtyła, „Kamieniołom”, 1956 

Przygotowana wystawa artystów-dydaktyków ASP w Krakowie pt. „PRACA – WOLNOŚĆ – SOLIDARNOŚĆ” w Galerii Krypta u Pijarów jest wprowadzeniem do głównych wydarzeń Dni Jana Pawła II, które odbywać się będą w Krakowie w dniach 18–21 listopada 2024 r.

Wystawa zainspirowana jest poematem Karola Wojtyły „Kamieniołom” oraz encykliką papieża „Laborem exercens”. W otwarciu wernisażu (12 XI) uczestniczyli m.in.: prorektor ASP dr hab. Robert Sowa, prof. ASP; rektor UPJPII ks. prof. dr hab. Robert Tyrała oraz o. Józef Tarnawski SP.

Jan Paweł II zanim stał się papieżem, a wcześniej biskupem Krakowa, był studentem i robotnikiem. Po maturze w 1938 roku jako junak w hufcu pracy budował drogę łączącą Zubrzycę Górną z Zawoją przez Przełęcz Krowiarki. Później w 1940 roku ciężko pracował fizycznie w kamieniołomie na Zakrzówku oraz w fabryce sody kaustycznej Solvay w Krakowie. Istnieje duchowe znaczenie tego początku ciężkiej pracy studenta Wojtyły. Wspomniana budowa drogi i praca w kamieniołomie, gdzie młotem wydobywał kruszywo ze skały, pozwala zobaczyć jak ten początek odzwierciedlał się już w dojrzałej osobie Jana Pawła II i jego późniejszej pracy. Niegdyś materia skały, kamienia, w której drążył – pracując, łupiąc, rozbijając głęboko kamienne bloki – ukształtowały głębokiego człowieka, który później jako Jan Paweł II, już nie w kamieniu bezpośrednio drążąc, ale w innych materiach ludzkich, wydobywał sens podejmowanych decyzji, wskazując kierunek właściwej drogi. W pewnym sensie cały świat stał się jego miejscem pracy – kamieniołomem.

Jakże bliskie nam artystom są słowa zawarte w jego poemacie dotyczące tworzywa, natchnienia i uczestnictwa. Jan Paweł II jako poeta miał głęboką świadomość tajemnicy procesu twórczego, poszukiwania ostatecznej formy i wyrazu. Dobrze wiedział jak często jest to żmudny i złożony proces. To doświadczenie artysty. Na wystawie prezentowane obrazy, rzeźby, grafiki i obiekty 10 artystów dydaktyków wprowadzają nas na drogę refleksji o życiowych i artystycznych wartościach, które stawiają pytania o dzisiejszy sens i znaczenie pracy, wolności, solidarności.

„Katedry” prof. Grzegorza Bieniasa są rysunkowymi fascynacjami sakralną architekturą i odniesieniem do wędrówki w przeszłość. Grafiki prof. Marcina Surzyckiego skupiają się wokół materii i struktury kamienia, jego siły i monumentalności, niosące ponadczasową moc. Obrazy prof. Grzegorza Wnęka przywołują dziecięce pragnienia wolności i poczucia bezpieczeństwa. Grafika i towarzyszące jej obiekty Rafała Pytla, prof. ASP są inspirowane fragmentem poezji Karola Wojtyły „Profile Cyrenejczyka / Robotnik z fabryki broni”. W cyklu grafik Moniki Wanyury–Kurosad, prof. ASP odbija się echo kamieniołomu – szorstkie formy, powtarzalny rytm pracy, monotonnej i ciężkiej oraz przestrzeń, cisza wolności i czerwień związana z braterstwem. Linoryty, księgi i obiekt Marty Bożyk, prof. ASP to przekaz siły człowieczeństwa, sensu istnienia pracy, myślenia i tworzenia dobra dla ludzkości ponad swoje dobro. Głównym wątkiem obrazów Katarzyny Stryszowskiej–Winiarz, prof. ASP są inspiracje z nieorganicznej materii, pozornie martwych rzeczy – kamieni, okruchów materii, z geologii zakorzenionej głęboko w działaniu Ziemi i efektu pracy człowieka. Rzeźby dr. Tomasza Westrycha są refleksją/wspomnieniem minionego bólu, po doświadczeniu którego człowiek jest już kimś innym. Płaskorzeźby/plakiety dr. Tomasza Bieleckiego ukazują w dłoniach ludzkich gesty modlitwy, oczekiwania, wspomnienia. I moje obrazy, jako namysł nad pracą, przedstawiają młodego Karola Wojtyłę wśród junaków podczas wakacyjnych robót w hufcu pracy i na tle fabryki „Solvay”.

Na wystawie spotykamy więc dzieła artystów-dydaktyków ASP w Krakowie oraz towarzyszące im liczne cytaty poezji Karola Wojtyły, które ukazują nam trud ludzkiej solidarności, wolności i pracy zarówno w wymiarze ludzkim, jak i duchowym, namysł nad ich wieloaspektowością, możliwością oddziaływania i mocą ich wewnętrznego przemieniania.

Marta Makarczuk, prof. ASP
kurator wystawy

WYSTAWĘ MOŻNA OGLĄDAĆ
7–23 listopada 2024
wtorek–piątek, 10:30–12:00 i 15:30–17:00
Galeria Krypta u Pijarów,
ul. Pijarska 2, Kraków

• Wystawa Artystów-Dydaktyków: PRACA-WOLNOŚĆ-SOLIDARNOŚĆ (asp.krakow.pl)
• Fotorelacja z wystawy (love idaa, Facebook)
• XIX Dni Jana Pawła II (dni-jp2.upjp2.edu.pl)