W dniach 6–7 czerwca 2025 r. w Ludźmierzu, w Instytucie Dziedzictwa Niematerialnego Ludów Karpackich – oddziale Małopolskiego Centrum Kultury „Sokół” – odbyło się XVIII Międzynarodowe Forum Górskie. Tegoroczna edycja wydarzenia została poświęcona pamięci ks. prof. Józefa Tischnera, w związku z przypadającą w tym roku 25. rocznicą jego śmierci.

Forum, które tradycyjnie gromadzi osoby zainteresowane kulturą i tożsamością góralską, miało w tym roku wyjątkowy, refleksyjny charakter. Postać ks. Tischnera, kapłana, filozofa, publicysty i jednego z najwybitniejszych przedstawicieli myśli chrześcijańsko-społecznej w Polsce, była punktem wyjścia do rozmów o wartościach, dialogu i kondycji współczesnego człowieka.

„To, co mówił, nie było manifestem politycznym, ale przekazem Ewangelii” – podkreślił ks. dr hab. Robert Nęcek, prof. UPJPII z Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie podczas swojego wystąpienia. Obok ks. prof. Roberta Nęcka, który w swoim wykładzie mówił o Tischnerze jako o „promotorze mowy budującej” z prelekcjami wystąpili także inni pracownicy naukowi Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. Dr hab. Katarzyna Drąg, prof. UPJPII poruszyła kwestię wolności w komunikacji perswazyjnej zwracając uwagę na jej granice, dylematy i wyzwania, ks. dr hab. Sławomir Soczyński, prof. UPJPII SDS wystąpił z prelekcją „Józef Tischner – uwarunkowania wolności słowa”, dr Bernadeta Cich z prelekcją „Etyka jest sztuką celnych odsłonięć. Obraz kodem komunikowania wartości”, dr Barbara Sitko mówiła o Tischnerowskim dialogu jako drodze do porozumienia w dobie kryzysu relacji społecznych, dr Maria Cerkaska swój wykład zatytułowała „Autentyczność człowieka i ponadczasowość myśli – refleksja analityczna nad życiem i twórczością ks. prof. Józefa Tischnera”, natomiast mgr Joanna Sobczyk-Pająk podjęła temat „Tischnerowska filozofia wolności a obraz człowieka w podhalańskiej fotografii”.

W wydarzeniu uczestniczyli zarówno naukowcy, jak i osoby blisko związane z ks. Tischnerem – jego byli studenci, przyjaciele oraz przedstawiciele środowisk góralskich. Wśród nich był m.in. starosta tatrzański Andrzej Skupień, który przypomniał, że ks. Tischner nie tylko wspierał duchowo górali, ale także aktywnie uczestniczył w życiu społecznym regionu. „Są ludzie, którzy zostawiają ślad. Swoją postawą, autorytetem, urokiem wywierają wpływ na to, jak myślimy, jak działamy, jak się zachowujemy. Ks. Tischner był naszym autorytetem. Był kapelanem Solidarności, pierwszym kapelanem Związku Podhalan. Był dla nas znaczący także dlatego, że używał gwary, podniósł ją do poziomu wartości. Dla góralszczyzny zrobił bardzo dużo” – mówił Andrzej Skupień. Starosta zwrócił także uwagę na wyjątkową więź, jaka łączyła ks. Tischnera z mieszkańcami Podhala. „Na pewno był naszym ambasadorem, ale też miał wielki wpływ na nas” – dodał.

W trakcie Forum odbyły się liczne wykłady, panele dyskusyjne i spotkania poświęcone filozofii oraz spuściźnie ks. prof. Tischnera. Uczestnicy rozmawiali m.in. o jego wpływie na rozwój myśli filozoficznej w Polsce, roli w budowaniu dialogu społecznego oraz o aktualności jego przesłania. Jednym z poruszanych tematów była także dezinformacja i zagrożenia związane z tzw. fake newsami – problem szczególnie istotny w kontekście odpowiedzialności za słowo. "Manipulacja polega na wykorzystywaniu sprzyjających okoliczności do naginania lub przeinaczania faktów, by móc udowodnić swoje racje lub by móc wpływać na cudze postawy i zachowania. – mówił ks. Robert Nęcek – Ks. Tischner stwierdził, że słowo manipulacja robi zawrotną karierę i staje się bardziej popularne od słowa męczeństwo. Jeśli ktoś kiedyś lękał się prześladowań, to obecnie winien się lękać manipulacji, gdyż „manipulacja choć nie boli, jest nawet gorsza od prześladowań, ponieważ jest bardziej podstępna. Chodzi w niej o to, by człowiek sam, własnymi rękami, szkodził sobie i bliskim. Tak ustawia się człowieka, żeby jego najlepsze intencje i czyny obróciły się przeciwko niemu (...)" – tu ks. R. Nęcek zacytował fragment z książki ks. J. Tischnera "Ksiądz na manowcach".

Ks. prof. Józef Tischner (1931–2000) był wybitnym duchownym katolickim, filozofem i publicystą. Jego działalność naukowa i społeczna koncentrowała się wokół etyki, filozofii dialogu oraz problematyki wolności i odpowiedzialności. Jako urodzony w Łopusznej i głęboko związany z kulturą góralską, był jedną z najważniejszych postaci dla społeczności Podhala. Zainicjował wiele debat intelektualnych w Polsce, a jego teksty wciąż inspirują do refleksji.

Senat Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił rok 2025 Rokiem ks. prof. Józefa Tischnera – to wyróżnienie podkreślające trwałe znaczenie jego dziedzictwa dla kultury i życia publicznego w Polsce.

Tegoroczne Forum stało się przestrzenią nie tylko do pogłębiania wiedzy o Tischnerze, ale również do budowania wspólnoty osób podzielających jego wartości: wolność, solidarność, godność człowieka i dialog. Wydarzenie pokazało, jak żywa pozostaje spuścizna myśliciela z Łopusznej i jak ważne jest pielęgnowanie dorobku duchowego oraz kulturowego, który po sobie zostawił.

• Za nami XVIII Międzynarodowe Forum Górskie poświęcone ks. prof. Józefowi Tischnerowi w 25. rocznicę Jego śmierci

zdjęcia: Artur Gondek