„Różne oblicza historii”

Warsztaty Historyczne Wydziału Historii i Dziedzictwa Kulturowego UPJPII w roku akademickim 2014/2015

tekst: Paweł Krokosz, Sławomir Cebula

zdjęcia: Sławomir Cebula - GALERIA

25 kwietnia 2015 roku dobiegł końca dwusemestralny cykl wykładów, warsztatów oraz lekcji muzealnych zorganizowanych przez Wydział Historii i Dziedzictwa Kulturowego naszej uczelni adresowany do młodzieży szkół ponadgimnazjalnych, która w sposób szczególny interesuje się zagadnieniami szeroko pojętej humanistyki.

Tegoroczne zajęcia odbyły się pod wspólnym hasłem „Różne oblicza historii”. Uczniowie regularnie uczestniczący w spotkaniach mieli możliwość zapoznania się z różnorodnymi formami zajęć dydaktycznych, począwszy od klasycznego wykładu, poprzez prezentację i omówienie sposobu wykorzystania materiałów audiowizualnych w badaniach naukowych, po wyjście na lekcję muzealną (Muzeum Narodowe w Krakowie – wystawa „Legiony Polskie 1914-1918”) i bezpośrednie poznawanie tajemnic kryjących się w krakowskich klasztorach (Opactwo Cystersów Kraków-Mogiła oraz klasztor OO. Dominikanów w Krakowie). Podczas jednego ze spotkań młodzież otrzymała cenne informacje dotyczące kwestii „technicznych” podczas zmagania się z egzaminami maturalnymi, które przybliżył doświadczony nauczyciel historii i wiedzy o społeczeństwie z XIII Liceum Ogólnokształcącym im. Bohaterów Westerplatte w Krakowie.

Zwieńczenie Warsztatów Historycznych stanowił konkurs historyczny nawiązujący do hasła tegorocznych spotkań, polegający na samodzielnym przygotowaniu eseju historycznego pod tytułem „XX wiek – stulecie wojen, stulecie przemian”. Tematyka eseju miała nawiązywać do wybranych, niezwykle burzliwych, wydarzeń minionego stulecia będącego czasem konfliktów zarówno w Europie jak i na pozostałych kontynentach. Wiek XX to czas wystąpień rewolucyjnych i kontestacji zastanego ładu społecznego, a także czas upadku dawnych i narodzin nowych imperiów. XX stulecie przyniosło ze sobą również szansę dla wielu narodów na odzyskanie utraconej niegdyś niepodległości oraz zyskania swej państwowości tym, które jej dotychczas nie posiadały. Spośród nadesłanych na konkurs prac laur zwycięstwa przypadł uczennicy klasy II D Natalii Kubasik z II Liceum Ogólnokształcącego im. Św. Jadwigi Królowej w Nowym Targu. Kolejne miejsca zajęli: Dominika Urbańska – klasa II E z I Liceum Ogólnokształcące im. Marcina Wadowity w Wadowicach i Michał Rapacz – klasa II D z II Liceum Ogólnokształcącego im. Św. Jadwigi Królowej w Nowym Targu.

W imieniu dziekana wydziału podziękowanie wszystkim uczniom za udział w warsztatach i gratulacje autorom prac złożył dyrektor Instytutu Historii dr hab. Jakub Sadowski, przekazując im jednocześnie nagrody w postaci najnowszych książek o tematyce historycznej dotyczącej XX wieku. Wyróżniona trójka uczniów otrzymała także nagrodę główną zmagań historycznych – indeksy Wydziału Historii i Dziedzictwa Kulturowego, które wręczy im na osobnej uroczystości Rektor naszego Uniwersytetu ks. prof. dr. hab. Wojciech Zyzak. Godnym podkreślenia jest fakt, iż w konkursie wzięli udział uczniowie klas drugich, których dopiero w przyszłym roku czeka tak ważny egzamin maturalny.  

Tegoroczne zajęcia poprowadzili pracownicy naszej uczelni: Instytut Historii – dr Sławomir Cebula, o. dr Tomasz Gałuszka OP, dr Paweł Krokosz, dr Marcin Rzepka, Instytutu Historii Sztuki – dr Tomasz Graff oraz mgr Tomasz Starachowski z XIII Liceum Ogólnokształcącym im. Bohaterów Westerplatte w Krakowie. Wizytę w Opactwie Cystersów Kraków-Mogiła przygotowali i przeprowadzili tamtejsi Ojcowie i Bracia.

Wszystkim uczestnikom tegorocznych Warsztatów Historycznych oraz prowadzącym poszczególne zajęcia składamy serdeczne podziękowania.

Fragmenty zwycięskiego eseju historycznego w konkursie Warsztatów Historycznych w roku akademickim 2014/2015:

„XX wiek – stulecie wojen, stulecie przemian”

Natalia Kubasik

„Rewolucje to lokomotywy historii”. Takiego stwierdzenia użył niegdyś pewien filozof. Patrząc z perspektywy czasu, można rzec, że wiek XX miał podłoże rewolucyjne, które doprowadziło do licznych przemian oznaczających zarówno rozwój i reorganizację. To stulecie zdaje się być niezwykle krótkie, ze względu na przełomowe w nim odkrycia. Przede wszystkim nasiliła się rewolucja naukowo-techniczna. Obok automatyzacji produkcji przemysłowej, wynalezienia lasera, gwałtownego postępu w dziedzinie kosmicznej, szczególną rolę odgrywała rewolucja informacyjna, a głównie masowe upowszechnienie telewizji. Doprowadziło to do zmiany mentalności ludzi, którzy zaczęli walczyć z segregacją rasową, zakładali ruchy feministyczne, akceptowali szokujące zachowania. Za zmieniającymi się wiernymi próbował także nadążyć Kościół rzymskokatolicki, który obradował na soborze Watykańskim II, by zaktualizować i unowocześnić pewne aspekty religijne. W ciągu stu lat wszystko zaczęło się rozwijać nieprawdopodobnie szybko, pomimo, a może właśnie paradoksalnie dzięki działaniom wojennym, które trwały wtedy niemal nieprzerwanie. Myślę, że intensywność konfliktów zbrojnych wynikała z narastającej chęci zmian w społeczeństwie, które próbowało nadążyć za przekształcającym się światem. Doprowadziło to do uzyskania obrazu wieku XX jako burzliwego czasu, a także krwawej walki o przemiany czyli rewolucji. Ze względu na obszerny temat, przedstawię tylko kilka wybranych zagadnień, które według mnie miały duży wpływ na obraz dzisiejszego świata. Szczególną uwagę chciałabym poświęcić sytuacji Polski, która ukazuje chęć ludzi na radykalne przemiany, a także walkę i upór panujące w tej epoce.

Okres zakończony latem 1914 roku został nazwany przez późniejszych jako „la Belle Epoque” co z francuskiego oznacza „piękna epoka”. W rzeczy samej jest to słuszne określenie, ponieważ Europa będąca w ów czasie hegemonem światowym, przeżywała rozkwit gospodarczy, polityczny a nawet kulturowy. Aczkolwiek sielanka nie mogła trwać długo.  1/3 ludzkości, która zlokalizowana była na starym kontynencie zaczynała się wewnętrznie tłoczyć, a rosnące w siłę mocarstwa, wzajemnie na siebie napierać. Napięć na różnym tle przybywało, a gra sił między państwami doprowadziła do ukształtowania się dwóch antagonistycznych bloków: Trójprzymierza (Niemcy – Austro-Węgry – Włochy) i Trójporozumienia (Francja – Rosja – Wielka Brytania). Powszechne aspiracje polityczne, które wyrażały się w przekształcających społeczeństwach, doprowadziły w końcu do rozładowania się z podczas I wojny światowej. Zamach w Sarajewie, w którym zginął austriacko-węgierski następca tronu, arcyksiążę Franciszek Ferdynand, uważany jest za jej symboliczną przyczynę. Zbrodnia przypisywana Serbom zadziałała jak efekt domina i wystarczyła do uruchomienia całej sekwencji działań zbrojnych. Oznaczało to mobilizację w niespotykanych dotąd rozmiarach. Miliony żołnierzy, którzy wyruszyli na wojnę, nie powrócili już do swoich rodzin i domostw. Ta tragiczna w skutkach wojna pokazała swoje nieoczekiwane oblicze również w stosunku do ludności cywilnej, czego przykładem jest choćby bombardowanie Kalisza 2-4 sierpnia 1914 roku. Z drugiej strony, owocem tego przełomowego wydarzenia, było odzyskanie upragnionej niepodległości przez Polskę, która przez 123 lata próbowała różnymi działaniami ją wywalczyć. Odrodzenie Rzeczypospolitej było możliwe dzięki niezwykłej sytuacji klęski i upadku trzech mocarstw zaborczych. Polacy potrafili dobrze wykorzystać szansę, którą stworzyła historia. W 1918 roku ówczesny premier Wielkiej Brytanii – David Lloyd George, w przemówieniu stwierdził, że oto zakończyła się ostatnia wojna w dziejach ludzkości. Rok później w Wersalu pod Paryżem zebrali się przywódcy 27 państw, które walczyły i zwyciężyły w tej wojnie, by zatwierdzić nową sytuację oraz zasady trwałego pokoju.

Określone miejsce w dziejach wojny miały również przemiany w kraju naszego wschodniego zaborcy, które rozpoczęły się w 1917 roku. Carska Rosja była najsłabszym i najbardziej zacofanym z mocarstw europejskich, toteż pierwsza załamała się pod ciężarem prowadzonych działań zbrojnych. Narastający kryzys wewnętrzny oraz coraz większe braki w zaopatrzeniu i żywności doprowadziły do buntu społeczeństwa. Ludzie chcieli zmiany, chcieli by ich kraj wycofał się z wojny, dlatego według obowiązującego w Rosji kalendarza juliańskiego - w lutym wyszło na ulice 200 tysięcy ludzi by manifestować. Z czasem władze przystąpiły do tłumienia protestu, przez co zginęło wielu uczestników wystąpień.  Wydarzenia te przybrały postać gwałtowną, rewolucyjną czego wynikiem była abdykacja cara Mikołaja II i powstanie Rządu Tymczasowego. Niestety, najgorsze jednak miało nadejść. W listopadzie – według kalendarza juliańskiego – w październiku kolejną rewolucję przeprowadzili bolszewicy na czele z Włodzimierzem Leninem. Przewrót ten dał im władzę całkowitą, a późniejsza wojna domowa doprowadziła do powstania nowego państwa – Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, czyli ZSRR. Uznałam, że nie można pominąć tego wydarzenia, gdyż dało ono początek kolejnemu zagrożeniu XX wieku, jakim jest komunizm. Ta ideologia i doktryna społeczna będzie kolejną przyczyną przyszłych cierpień, a co za tym idzie i buntów zwykłych ludzi. Można stwierdzić, że komunizm stał się jednym z symboli tego burzliwego stulecia, a obok niego rodził się faszyzm w Niemczech i we Włoszech, który charakteryzował m.in. nacjonalizm w skrajnej szowinistycznej postaci oraz przemoc i propaganda.

Skoro poruszam już te kwestie, to pozwolę sobie zrobić szybki przeskok do kolejnej wojny, której niejako podstawami były te antydemokratyczne poglądy. Wielu historyków uważa komunizm i faszyzm za całkiem odrębne zjawiska, jednakże nie da się ukryć, że mają one więcej wspólnego niż odmiennego. Oba reżimy głównie bazowały na totalitaryzmie, czyli nieograniczonej władzy dyktatora, któremu należy się kult oraz powinność przewodzenia narodem tylko dlatego, że jest genialny. Pomimo swego prymitywnego programu, zyskał on bezkrytycznych zwolenników szczególnie wśród kombatantów. Wszystko dlatego, że dyktator opierał się na wojsku, a ogromna masa zdemobilizowanych żołnierzy, którzy nie mogli sobie znaleźć miejsca w społeczeństwie, dostrzegali w nim nową szansę życiową dla siebie. Również nazizm w Niemczech, którego program przedstawił zbrodniarz ludzkości Adolf Hitler w książce „Mein Kampf”, zyskał popularność. Stało się tak, ponieważ zszargane po wojnie społeczeństwo tego kraju, uwierzyło w swoją nadzwyczajność. To przekonanie o własnej sile prowadziło do ugruntowania się nacjonalistycznej pychy i było jedną z przyczyn, obok wielkiego kryzys gospodarczego, sukcesu hitlerowców na dużą skalę. Przykładów wprowadzenia w życie tej ideologii nie trzeba szukać daleko. Na terenie okupowanej Polski działy się makabryczne rzeczy, odsłaniające oblicze nazizmu, które całkowicie nie szanowało życia ludzkiego. Najbardziej wyraźny obraz tego okrucieństwa do dziś ukazany jest w obozie koncentracyjnym w Auschwitz – Birkenau, gdzie nadal czuje się śmierć. W tym samym czasie pojęcie holokaustu stało się nierozerwalne z Żydami, którzy najgorzej zostali potraktowani przez Niemców. Eksterminacja wyznawców judaizmu w skali Europy pochłonęła 6 milionów ofiar. Kiedy w 1942 roku podjęto decyzję o „ostatecznym rozwiązaniu kwestii żydowskiej”, nie dało się już zahamować fali morderstw. Żydzi, którzy przebywali w ściśle wyznaczonych dla nich gettach, mówią że tam nie było pór roku, słońce nie świeciło. A jednak pojawiały się iskierki nadziei, co wyrażało się np. poprzez powstanie w getcie warszawskim w 1943 roku. Niestety, czekała ich nieuchronna klęska.

Przebywając w temacie rewolucyjnym, nie można nie wspomnieć o największym zrywie narodowościowym Polaków podczas II wojny światowej. Mowa o niczym innym jak o powstaniu warszawskim. To wydarzenie, pomimo druzgocącej przegranej, pozostaje wciąż żywe w pamięci polskiego narodu, jako wydarzenie koronujące walki okresu okupacyjnego. Zbliżanie się Armii Czerwonej do granic Polski spowodowało niebezpieczeństwo instalowania w naszym kraju władzy komunistycznej. Aby do tego nie doszło, rząd polski w Londynie postanowił wykorzystać zakonspirowaną organizację zbrojną podziemia – Armię Krajową. Wahano się, co do podjęcia walk, lecz wydawało się to ostatnią szansą uratowania niepodległości Polski. Zwróćmy szczególną uwagę na to, że społeczeństwo które od 5 lat zmagało się z wojną, rwało się do walki! Dowództwo AK również musiało brać to pod uwagę. Zachodziła obawa, że nawet bez rozkazów powstanie może wybuchnąć spontanicznie. To pokazuje jak bardzo ówcześni ludzie chcieli zmiany, chcieli wyzwolić się z kajdan koszmaru. Nie mogąc dłużej czekać, generał Tadeusz Bór-Komorowski wyznaczył termin rozpoczęcia walk na 1 sierpnia 1944 roku. Początkowo powstańcy opanowali wiele dzielnic Warszawy, jednakże bohaterstwo żołnierzy i przejściowe sukcesy nie mogły zmienić beznadziejnej sytuacji. Broni zaczęło brakować, a spodziewana pomoc nie nadchodziła. Po 63 dniach powstanie zakończyło się straszliwą klęska militarną. Skutkiem tego zginęło około 180 tysięcy cywilów, a stolicę zniszczono wraz z bezcennymi zabytkami.

Po ostatecznym zakończeniu wojny, ukształtował się całkiem nowy podział świata. Na arenie międzynarodowej coraz bardziej rosły w siłę Stany Zjednoczone, które były antagonistycznie nastawione do ZSRR. Oczywiście te dwa potężne imperia rywalizowały przede wszystkim o strefy wpływów. W celu utrzymania pokoju na świecie, powołano do życia w czerwcu 1945 roku ONZ czyli Organizację Narodów Zjednoczonych. Mimo, iż działalność jej poprzedniczki – Ligii Narodów w okresie międzywojennym dawała powód do wielu rozczarowań i krytyki, nie podważyło to samej idei organizacji tego typu. Na początku Kartę Narodów Zjednoczonych podpisało pięćdziesiąt państw, a każdego roku przybywało nowych członków, których dzisiaj jest 193. Pokazuje to jak po traumatycznej wojnie jest ważny dla ludzi spokój o każde następne jutro, a także rozwijanie współpracy między państwami i narodami. Chęć zmian objawiła także humanitaryzm opinii międzynarodowej, która była poruszona holokaustem podczas II wojny światowej i poparła ideę powstania państwa żydowskiego. Dla Żydów, którzy żyli w diasporze od I wieku naszej ery, ONZ podjęło decyzję podziału Palestyny na część arabską i żydowską i w maju 1948 roku proklamowano powstanie państwa Izrael. Oczywiście nie obeszło się to bez niezadowolenia arabów, którzy już następnego dnia zaatakowali nowe państwo. Armia żydowska, chociaż stosunkowo nieliczna, jednak świetnie uzbrojona i znacznie lepiej zorganizowana, zdołała odeprzeć wszystkie ataki i nawet powiększyć swoje terytorium podczas tak istotnych strać jak na przykład wojna Jom Kippur, wojna sześciodniowa czy walki o Kanał Sueski.

II wojna światowa po konferencji w Poczdamie, oprócz powstania ONZ, przyniosła wiele innych znaczących skutków. Jednym, który już wcześniej wspomniałam, był nowy układ sił w świecie. Ta sytuacja doprowadziła do tzw. zimnej wojny czyli do stanu napięć i konfliktów między wschodem i zachodem tj. głównie między Stanami Zjednoczonymi i Związkiem Radzieckim oraz ich sojusznikami. Stałym miejscem tych starć stała się Azja. Zanim o działaniach zbrojnych, to warto też wspomnieć o rewolucji kulturalnej w Chinach, która radykalnie zbudowała nowe, komunistyczne społeczeństwo pod władzą Mao Tse-Tunga. Pierwszym konfliktem zimnej wojny była wojna w Korei. Państwo to po wojnie podzieliło się wzdłuż 38 równoleżnika, gdzie na północy przebywały wojska radzieckie, a na południu amerykańskie. W 1950 roku komuniści z północy zaatakowali Koreę Południową, rozpoczynając wojnę. Zarówno Amerykanie jak i komuniści, nawet ci chińscy wspomagali zbrojnie obydwie strony. Ponadto Stany Zjednoczone ingerowały w tzw. brudnej wojnie w Wietnamie, w której komuniści chcieli zjednoczyć swój podzielony kraj. Tymczasem społeczeństwo amerykańskie, przeżywające przemiany obyczajowe, stanowczo sprzeciwiało się wojnie wietnamskiej, co wyrażało się poprzez liczne protesty, najczęściej młodych ludzi. Zorganizowali oni m.in. marsz protestacyjny na Pentagon i publicznie palili karty powołania do wojska. Wszystko to spowodowało, że stopniowo zaczęto wycofywać to pół miliona amerykańskich żołnierzy z Wietnamu. Oprócz tego w okresie zimnej wojny wzmógł się ruch dekolonizacyjny na świecie. Spod wpływów francuskich uwolniły się i powstały dwa nowe państwa Laos i Kambodża, a z kolonii brytyjskich niepodległość zyskały m.in. Birma, Cejlon, Indie. Rok 1960 jest nazywany „rokiem Afryki”, ponieważ właśnie wtedy na czarnym kontynencie najwięcej z państw uzyskało niepodległość. Trzy lata później została utworzona Organizacja Jedności Afrykańskiej w celu pokojowego rozstrzygania sporów, a także zachowania jedności krajów tego kontynentu. Ogólnie rzecz biorąc, zimna wojna polegała na wyścigu zbrojeń, sporach ideologicznych, a także rywalizacji w kosmosie. W 1969 roku, mimo tych wszystkich konfliktów i całej nienawiści toczącej świat, setki milionów ludzi obserwujących w telewizji astronautów na Księżycu uświadomiło sobie, że oglądana z oddali Ziemia jest jedna, podobnie jak zamieszkująca ją ludzkość.

Zbliżając się do końca omawianego, burzliwego wieku, chcę powrócić do lokalnej sytuacji politycznej. Stan wojenny w Polsce był trudnym czasem dla Polski, który nie rozwiązał dylematu kryzysu systemu, odwrotnie, przyczynił się do rozwoju samoorganizacji społecznej poza działaniem i kontrolą państwa. Kilka lat później pojawił się pomysł rozmów między władzami, a opozycją z których wynikły obrady „okrągłego stołu”. Był to pierwszy impuls, któremu zawdzięczamy rozpad systemu komunistycznego. „Solidarność” wygrała częściowo wolne wybory czerwcowe w 1989 roku, a nowy rząd Tadeusza Mazowieckiego wprowadził liczne reformy. Fakt, że w 1978 roku powołano na tron papieski Polaka, Karola Wojtyłę, jeszcze bardziej wzbudził w rodakach ducha walki. Wszyscy ludzie poszli za hasłami dającej realne nadzieje „Solidarności” i za jej przywódcą Lechem Wałęsą. W końcu naród ten odzyskał upragnioną wolność, przywracając dawną nazwę Rzeczpospolita Polska, a orłowi złotą koronę. Triumf społeczeństwa oraz przeobrażenia w Polsce przyspieszyły procesy demokratyczne w pozostałych krajach bloku wschodniego. Jak efekt domina, ruszyła tzw. „jesień ludów”, która przyniosła upadek komunizmu kolejno w: Czechosłowacji (aksamitna rewolucja), Węgrzech, Bułgarii, Jugosławii, Albanii, Rumunii. Ostatecznym i najważniejszym symbolem rozpadu „żelaznej kurtyny” było zburzenie muru berlińskiego w listopadzie. Musiało do tego dojść, ponieważ wiosną 1989 roku zaczęto notować, rosnącą lawinowo, nową falę ucieczek zdesperowanych obywateli Niemieckiej Republiki Demokratycznej, głowie młodego pokolenia, szukającego schronienia na terenach zachodnich. W końcu doprowadziło to do tzw. „konferencji 4+2”, na której uzgodniono zasady zjednoczenia Niemiec. Reżim komunistyczny całkowicie upadł. Najlepszym dowodem na to jest rozpad ZSRR w 1991 roku za prezydenta Michaiła Gorbaczowa.

Historycy kończą XX wiek na roku 1989. W rzeczy samej, wiele krajów europejskich uwolniło się wtedy od trwającego niemal sto lat widma śmierci, nieludzkich ideologii i ucisku. Przyglądając się całościowo temu wiekowi, można zauważyć, że polityczne oblicze świata u jego schyłku, różniło się zasadniczo od jego początku. Tomasza Schramm w swej książce „Wiek XX” pisze: „Główną zmianą była pojawiająca się ogólna tendencja do uzyskiwania podmiotowości przez narody i kraje dotąd jej pozbawione. Proces ów zaznaczył się właśnie w dziedzinie społecznej i politycznej, a nasilił się po drugiej wojnie światowej, pozostając z nią w związku”. W takim razie słuszne jest twierdzenie, iż konflikty zbrojne napędzają historię, wynikiem czego są rewolucje. Przy tak intensywnych wojnach, jakie prowadzono w ciągu jednego wieku, nie mogą zaskakiwać głębokie przemiany społeczeństwa. Przyniosło to technicyzację życia codziennego, rozwój kultury masowej, ukształtowanie się cywilizacji konsumpcyjnej. Bez tak dynamicznych zmian, obraz nowoczesnego, współczesnego nam wieku XXI nie byłby taki sam.

Informacje o warsztatach

W roku akademickim 2014/2015 Wydział Historii i Dziedzictwa Kulturowego po raz kolejny organizuje serię spotkań, adresowanych do młodzieży szkół ponadgimnazjalnych (chociaż nie wyłącznie), która w sposób szczególny interesuje się zagadnieniami z zakresu szeroko pojętej humanistyki. Tym razem zajęcia odbywać się będą pod wspólnym hasłem: „Różne oblicza historii”.
Dwusemestralny cykl wykładów, warsztatów oraz lekcji muzealnych sfinalizowany zostanie konkursem, którego laureaci otrzymają indeksy wyżej wzmiankowanego Wydziału. Wszystkim osobom regularnie uczestniczącym w zajęciach wydane będą stosowne zaświadczenia, pozwalające ubiegać się o otrzymanie wyższej oceny z historii podczas szkolnej klasyfikacji semestralnej.

„Konkurs o indeks”

W bieżących Warsztatach Historycznych proponujemy uczniom udział w konkursie polegającym na samodzielnym przygotowaniu eseju historycznego pod tytułem „XX wiek – stulecie wojen, stulecie przemian”, którego tematyka będzie nawiązywała do wybranych burzliwych wydarzeń rozgrywających się w XX wieku. Minione stulecie to czas konfliktów toczących się zarówno w Europie jak i na pozostałych kontynentach. Minione stulecie to czas wystąpień rewolucyjnych i kontestacji zastanego ładu społecznego. Wreszcie minione stulecie to czas upadku dawnych i narodzin nowych imperiów. Wiek XX przyniósł również szansę dla wielu narodów odzyskania utraconej niegdyś niepodległości oraz zyskania swej państwowości tym, które jej dotychczas nie posiadały. Do eseju mogą być dołączone fotografie.
Autorzy najlepszych prac otrzymają indeksy Wydziału Historii i Dziedzictwa Kulturowego oraz cenne nagrody rzeczowe, a przygotowany przez nich materiał zostanie oficjalnie zaprezentowany na stronach internetowych uczelni oraz na łamach uczelnianego czasopisma „Vita Academica”.

Regulamin konkursu historycznego „XX wiek – stulecie wojen, stulecie przemian”

1. Konkurs będzie trwał od 18 listopada 2014 do 31 marca 2015 r.
2. Uczestnicy przygotują esej historyczny, którego tematyka będzie nawiązywała do wybranych burzliwych wydarzeń rozgrywających się w XX wieku. Objętość eseju powinna mieścić się w przedziale 5-6 stron (Times New Roman, rozmiar czcionki: 12, odstępy między wierszami: 1,5). W nagłówku eseju powinny znaleźć się: tytuł, imię i nazwisko autora, szkoła i klasa, dane kontaktowe.
3. Do eseju może być dołączonych max. 6 fotografii nawiązujących do treści eseju. Fotografii nie umieszczamy w tekście, lecz dołączamy wraz z opisem niezależnie. Opis do ponumerowanych zdjęć należy dołączyć osobno w pliku tekstowym (.doc, .pdf). Opis do każdego ze zdjęć nie powinien być zbyt długi.
4. Konkurs ma na celu zainteresowanie młodzieży wydarzeniami rozgrywającymi się w XX w., a samodzielne przygotowanie eseju dotyczącego powyższej problematyki będzie stanowiło doskonałe wprowadzenie w arkana pracy historyka.
5. Eseje należy wysyłać do 31 marca 2015 r. na adres email: konkurs.historyczny@upjp2.edu.pl
6. Autorzy najlepszych prac otrzymają indeksy Wydziału Historii i Dziedzictwa Kulturowego, oraz cenne nagrody rzeczowe, a przygotowany przez nich materiał zostanie oficjalnie zaprezentowany na stronach internetowych uczelni oraz na łamach „Vita Academica”.

Spotkania, prezentujące w atrakcyjny sposób szeroką ofertę edukacyjną Wydziału Historii i Dziedzictwa Kulturowego UPJPII, będą odbywały się w soboty od października 2014 do kwietnia 2015 r. w salach wykładowych uczelni oraz w terenie. Relacje z udziału młodzieży w wykładach, warsztatach i lekcjach muzealnych będą zamieszczane w formie zdjęć i krótkich opisów w specjalnej zakładce na uczelnianej stronie internetowej.

Uczestnictwo w Warsztatach Historycznych pozwoli na wzbogacenie wiedzy i umiejętności, a jako takie może stanowić cenne uzupełnienie zajęć szkolnych oraz istotną pomoc w przygotowaniu do egzaminów maturalnych. Stanie się także okazją do zawarcia ciekawych znajomości z rówieśnikami o podobnych zainteresowaniach. Przede wszystkim jednak da możliwość zapoznania się ze środowiskiem akademickim oraz uczynienia konkretnych kroków „inwestycyjnych”, mogących zaowocować w przyszłości. Udział w zajęciach jest bezpłatny, zaś osoby zainteresowane przystąpieniem do wyżej wspomnianego konkursu i otrzymaniem akademickiego zaświadczenia zobowiązane są do regularnego uczestnictwa w spotkaniach (dopuszcza się maksymalnie 2 nieobecności).

Zgłoszenia należy kierować drogą e-mailową (podając: imię i nazwisko, adres, telefon lub e-mail, szkołę i klasę) na adres: warsztatyhistoryczne@upjp2.edu.pl; najpóźniej do 1 listopada 2014 r.

Dodatkowe informacje można uzyskać pisząc na adres: warsztatyhistoryczne@upjp2.edu.pl

Koordynatorzy:
dr Paweł Krokosz
dr Sławomir Cebula

Grafik spotkań

PAŹDZIERNIK

18 X 2014; godz. 11.00-12.45 (z krótką przerwą między zajęciami); budynek UPJPII przy ul. Franciszkańskiej, s. 201
„Od Katarzyny I do Katarzyny I. Kobiety na tronie rosyjskim w XVIII w.”; multimedialny wykład z zakresu historii Rosji XVIII w. prowadzony przez dra Pawła Krokosza specjalizującego się w dziejach Europy Wschodniej XVI-XVIII w.
W 1725 zmarł car-reformator Piotr I i od tej chwili na rosyjskim tronie w XVIII stuleciu przez blisko 70 lat zasiadały kobiety. Carowe: Katarzynę I, Annę Iwanowną, Elżbietę Piotrowną i Katarzynę II różniło niemal wszystko – pochodzenie, wykształcenie, temperament, lecz był jeden czynnik wspólny – troska o szeroko pojęte dobro państwa. Wszystkie władczynie dbały o rozwój gospodarczy i kulturalny kraju, a także konsekwentnie realizowały wytyczne polityki zagranicznej, powiększając Imperium Rosyjskie kosztem ziem swych sąsiadów.
W drugiej części spotkania nastąpi otwarcie kolejnej edycji „Konkursu o indeks”, którego laureatów wyłonimy na ostatnim spotkaniu Warsztatów Historycznych przypadającym 25 kwietnia 2015 r.
Prowadzenie: dr Paweł Krokosz (UPJPII)

LISTOPAD

8 XI 2014: godz. 11.00-12.45 (z krótką przerwą między zajęciami); budynek UPJPII przy ul. Franciszkańskiej, s. 201
„Obcy u siebie. Chrześcijanie na Bliskim Wschodzie”; spotkanie prowadzone przez dra Marcina Rzepkę, slawistę i orientalistę, badacza zagadnień religijnych i etnicznych krajów Bliskiego Wschodu.
Bliski Wschód kojarzy się dziś przede wszystkim z dominacją islamu, jednak jeszcze w XIX wieku społeczności chrześcijan - należących do różnych Kościołów tradycji syryjskiej - dominowały na niektórych obszarach tego regionu. Dzisiaj obserwujemy gwałtowny spadek populacji chrześcijan na Bliskim Wschodzie wywołany w przeważającej mierze wydarzeniami politycznymi. Ustawodawstwo krajów Bliskiego Wschodu nierzadko wyznacza im podrzędne miejsce w społeczeństwie sprawiając, że na terenach, na których mieszaki przez wieki, czują się niczym obcy. Kim zatem są owi chrześcijanie? Do jakich Kościołów należą? Jak wygląda ich życie?
Prowadzenie: dr Marcin Rzepka (UPJPII)

GRUDZIEŃ

13 XII 2014: godz. 11.00-12.45 (z krótką przerwą między zajęciami); budynek UPJPII przy ul. Franciszkańskiej, s. 201
„Dokumentacja audiowizualna” – spotkanie prowadzone przez dra Sławomira Cebulę, propagatora stosowania nowoczesnych technologii w pracy naukowej humanisty, religioznawcę, prawnika.
Podczas pierwszego spotkania zaprezentowane zostaną przykładowe materiały audiowizulane gromadzone przez historyków i będące następnie podstawą opracowań naukowych, ale również unikatowym świadectwem historii. Uczestnicy wysłuchają fragmentów nagrań audio, obejrzą fragmenty filmów oraz zapoznani zostaną z zasadami dokumentacji audiowizualnej i fotograficznej.
Prowadzenie: dr Sławomir Cebula (UPJPII)

STYCZEŃ

17 I 2015: spotkanie przed Gmachem Głównym Muzeum Narodowego w Krakowie, al. 3 Maja 1
Pierwsze, z trzech zaplanowanych spotkań w terenie, będzie miało miejsce w Muzeum Narodowym w Krakowie w Galerii „Barwa i Broń w Polce”. Podczas lekcji muzealnej „Czas honoru. Historia Legionów i droga do niepodległości” młodzież będzie miała okazję zapoznać się z trudną drogą Polski do odzyskania niepodległości w 1918 r., z wyraźnym podkreśleniem w tym dziele czynu legionowego.
Ze względu na liczebność grupy udział w lekcji muzealnej odbędzie się w dwóch turach: osoby o nazwiskach rozpoczynających się na litery od A do L – spotkanie o godz. 11.00; osoby o nazwiskach rozpoczynających się na litery od M do Ż – spotkanie o godz. 12.00 (prosimy o punktualność!)
Prowadzenie: pracownicy Muzeum Narodowego w Krakowie.

LUTY

7 II 2015: spotkanie przed Opactwem Cystersów Kraków-Mogiła, ul. Klasztorna 11
„Ora et labora”, czyli z wizytą w Opactwie Cystersów Kraków-Mogiła.
Niedaleko od centrum Krakowa, na terenie obecnej dzielnicy Nowa Huta znajduje się klasztor ufundowany w XIII w. przez ród Odrowążów dla Zakonu Cystersów. Wzniesioną wówczas świątynię, jedną z najstarszych budowli ceglanych w Polsce, cechował rozmach i okazałość do tego stopnia, iż swą wielkością dystansowała wszystkie kościoły z tamtej epoki. Wypada dodać, że aż do czasu wzniesienia gotyckiej katedry wawelskiej, żaden kościół małopolski nie mógł się poszczycić skalą założenia przestrzennego zrealizowaną w Mogile.
Podczas wizyty u Ojców Cystersów młodzież zwiedzi: kaplicę łaskami słynącego Pana Jezusa Mogilskiego, bazylikę, krużganki klasztorne, kapitularz, dawne kalefaktorium, fraternię i kaplicę opacką.
Ze względu na liczebność grupy klasztor zwiedzamy w 2 turach: osoby o nazwiskach rozpoczynających się na litery od A do L – spotkanie o godz. 10.00; osoby o nazwiskach rozpoczynających się na litery od M do Ż – spotkanie o godz. 11.00 (prosimy o punktualność!)
Prowadzenie: Ojcowie Cystersi z Opactwa Kraków-Mogiła

MARZEC

7 III 2015: spotkanie przed kościołem OO. Dominikanów w Krakowie przy Pl. Dominikańskim
„Kamień, skóra, papiery – jak pisano 800, 500 i 300 lat temu”; spotkanie z historykiem średniowiecza, specjalistą kodykologiem, znawcą herezji i inkwizycji w średniowieczu o. drem Tomaszem Gałuszką.
Wykład odbędzie się w średniowiecznym klasztorze dominikanów. Uczestnicy będą mieli okazję poznać, dotknąć i zobaczyć historię pisma w jego „naturalnym środowisku”, czyli na zachowanych nagrobkach, ścianach więzienia klasztornego i wreszcie w rękopisach, przechowywanych w archiwum zakonnym.
Ze względu na liczebność grupy klasztor zwiedzamy w 2 turach: osoby o nazwiskach rozpoczynających się na litery od A do L – spotkanie o godz. 11.00; osoby o nazwiskach rozpoczynających się na litery od M do Ż – spotkanie o godz. 12.00 (prosimy o punktualność!)
Prowadzenie: o. dr Tomasz Gałuszka OP (UPJPII)

21 III 2015: godz. 11.00-12.45 (z krótką przerwą między zajęciami); budynek UPJPII przy ul. Franciszkańskiej, s. 201
„Zagadki i interpretacje polskiej historii średniowiecznej”; spotkanie z drem Tomaszem Graffem, mediewistą zajmującym się kulturą religijną i intelektualną elit kościelnych i uniwersyteckich oraz kulturą i życiem codziennym doby staropolskiej.
Na zajęciach prowadzący przedstawi kontrowersje dotyczące powstania państwa polskiego, nieznane karty polskiej historii średniowiecznej, a także ukaże mity polskiej historiografii, które na stałe zagościły w podręcznikach szkolnych np. dotyczące sprowadzenia Krzyżaków do Polski. Zajęcia będą ilustrowane pokazem multimedialnym, a wykładowca zaprosi wszystkich uczestników do dyskusji.
Prowadzenie: dr Tomasz Graff (UPJPII)

KWIECIEŃ

11 IV 2015: godz. 11.00-12.45 (z krótką przerwą między zajęciami); budynek UPJPII przy ul. Franciszkańskiej, s. 201
„Przed maturą”
Spotkanie z dyplomowanym nauczycielem historii i wiedzy o społeczeństwie oraz egzaminatorem Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Krakowie. Celem warsztatów jest zwrócenie uwagi uczniów na wszystkie „techniczne” kwestie związane ze zbliżającymi się egzaminami maturalnymi z historii i wiedzy o społeczeństwie.
Prowadzenie: mgr Tomasz Starachowski (XIII Liceum Ogólnokształcące im. Bohaterów Westerplatte w Krakowie)

25 IV 2015: godz. 11.00-12.45 (z krótką przerwą między zajęciami); budynek UPJPII przy ul. Franciszkańskiej, s. 201
„Konkurs o indeks” – finał dwusemestralnych zajęć
Podsumowanie warsztatów, wręczenie indeksów laureatom konkursu.